بازگفتن
لغت‌نامه دهخدا
بازگفتن . [ گ ُ ت َ] (مص مرکب ) مطلق گفتن . قول . بیان سخن :
چه بودی کز آن سان بجستی ز جای
بما باز گو ای جهان کدخدای .
تهمتن بدیشان چنین گفت باز
که ای نامداران گردن فراز.
اگر بازگوئی مرا این رواست
که جان من اندر دم اژدهاست .
پادشاهان محتشم و بزرگ باجد را چنین سخن باز باید گفت . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 391). اگر دستوری باشد بنده بمقدار دانش خویش و آنچه دیدار افتاده است و روا داندبازگوید. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 398). آن غلامان خاصه تر نیکو روی خویش را بازگفت . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 666).
مرا ز ابتدای جهان بازگوی
که اقرار داریم کش ابتداست .
گهرخوانمش یا عرض بازگوی
کزین هر دو نامش کدامین سزاست .
و اینان را آثاری نبودست که از آن باز توان گفت . (فارسنامه ٔ ابن البلخی ). و هیچ از آنجا نخیزد کی باز توان گفت . (فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 149). و ما را هیچ شکار بهتر از این نباشد کی تا جهان مانداز آن بازگویند. (فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 80).
ز مهرش بازگویم یا ز کینش
ز دانش یا ز دولت یا ز دینش .
گر کسی را اهل بینی بازگوی
و رنه درج نطق را مسمار کن .
گفت عمرت چند سال است ای پسر
بازگوی و درمدزد و می شمر.
گر کسی وصف او ز من پرسد
بی دل از بی نشان چه گوید باز.
مگر بازگویند صاحبدلان .
بازگو از نجد و از یاران نجد
تا در و دیوار را آری به وجد.
|| سخن گفته را اعاده کردن . (ارمغان آصفی ). دوباره گفتن . (ناظم الاطباء). تکرار کردن . اعاده ٔ سخن کردن . واگویه کردن :
شو این نامه ٔ خسروان بازگوی
بدین جوی نزد مهان آبروی .
شنیده سخنها همه بازگفت
نه بر آشکارا که بر راز گفت .
آنچه رفته بتمامی با وی بازگفتم . (تاریخ بیهقی ). بازگشتم و به استادم بازگفتم که چه رفت . (تاریخ بیهقی ).
دگر گر با کسی کردی نکویی
نباشد نیکوئی گر بازگوئی .
گفت اگرنه آنستی که تو هنوز خردی و این ادب نیاموخته ای من ترا امروز مالشی دادمی که بازگفتندی . (نوروزنامه ).
بحسب حال من پیش آورد ساز
بگوید آنچه من گویم بدو باز.
کسی را دل دهد کاین راز گوید
نبیند ور ببیند بازگوید.
میندیش آنچه نتوان گفتنش باز
که نندیشیده به ناگفتنی راز.
گفت هر رازی نشاید بازگفت
جفت طاق آید گهی گه طاق جفت .
گفت طوطی ارمغان بنده کو
آنچه دیدی آنچه گفتی بازگو.
تکش با غلامان یکی راز گفت
که این را نباید بکس بازگفت .
و منع کردن امام او را از صحبت شریف خود بسبب سید ابوالحسن بازگفت . (تاریخ قم ص 212).
- حال بازگفتن ؛ بیان کردن . (ناظم الاطباء).
- اخبار و قصه و داستان بازگفتن ؛ روایت کردن . حکایت کردن : استادم ... گفت چه کردی ... حال بازگفتم . (تاریخ بیهقی ). با این دو تن خالی کردند و حالها [ بازگفتند ] . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 394). آمد تازان تا نزدیک احمد حسن و حال بازگفت . (تاریخ بیهقی ).
پیش خداوند خرد بازگوی
راست همه قصه و اخبار خویش .
گاو قصه ٔ خود بازگفت . (کلیله و دمنه ). پرسیدند چگونه بود آن داستان بازگوی . (سندبادنامه ص 80).
بنزدیک شکر شد کام و ناکام
به شکر بازگفت احوال بادام .
با بلبل مست راز گوید
غمهای گذشته بازگوید.
اهلی نه که قصه بازگوید
یاری نه که چاره بازجوید.
این ندارد آخر از آغاز گو
رو تمام آن حکایت بازگو.
جز فلاطون خم نشین شراب
سر حکمت به ما که گوید باز؟
پس من قصه با پدر بازگفتم . (تاریخ قم ص 232).
|| قرائت کردن . (ناظم الاطباء).
چه بودی کز آن سان بجستی ز جای
بما باز گو ای جهان کدخدای .
فردوسی .
تهمتن بدیشان چنین گفت باز
که ای نامداران گردن فراز.
فردوسی .
اگر بازگوئی مرا این رواست
که جان من اندر دم اژدهاست .
فردوسی .
پادشاهان محتشم و بزرگ باجد را چنین سخن باز باید گفت . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 391). اگر دستوری باشد بنده بمقدار دانش خویش و آنچه دیدار افتاده است و روا داندبازگوید. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 398). آن غلامان خاصه تر نیکو روی خویش را بازگفت . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 666).
مرا ز ابتدای جهان بازگوی
که اقرار داریم کش ابتداست .
ناصرخسرو.
گهرخوانمش یا عرض بازگوی
کزین هر دو نامش کدامین سزاست .
ناصرخسرو.
و اینان را آثاری نبودست که از آن باز توان گفت . (فارسنامه ٔ ابن البلخی ). و هیچ از آنجا نخیزد کی باز توان گفت . (فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 149). و ما را هیچ شکار بهتر از این نباشد کی تا جهان مانداز آن بازگویند. (فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 80).
ز مهرش بازگویم یا ز کینش
ز دانش یا ز دولت یا ز دینش .
نظامی .
گر کسی را اهل بینی بازگوی
و رنه درج نطق را مسمار کن .
عطار.
گفت عمرت چند سال است ای پسر
بازگوی و درمدزد و می شمر.
مولوی .
گر کسی وصف او ز من پرسد
بی دل از بی نشان چه گوید باز.
سعدی (گلستان ).
مگر بازگویند صاحبدلان .
سعدی .
بازگو از نجد و از یاران نجد
تا در و دیوار را آری به وجد.
شیخ بهائی .
|| سخن گفته را اعاده کردن . (ارمغان آصفی ). دوباره گفتن . (ناظم الاطباء). تکرار کردن . اعاده ٔ سخن کردن . واگویه کردن :
شو این نامه ٔ خسروان بازگوی
بدین جوی نزد مهان آبروی .
فردوسی .
شنیده سخنها همه بازگفت
نه بر آشکارا که بر راز گفت .
فردوسی .
آنچه رفته بتمامی با وی بازگفتم . (تاریخ بیهقی ). بازگشتم و به استادم بازگفتم که چه رفت . (تاریخ بیهقی ).
دگر گر با کسی کردی نکویی
نباشد نیکوئی گر بازگوئی .
ناصرخسرو.
گفت اگرنه آنستی که تو هنوز خردی و این ادب نیاموخته ای من ترا امروز مالشی دادمی که بازگفتندی . (نوروزنامه ).
بحسب حال من پیش آورد ساز
بگوید آنچه من گویم بدو باز.
نظامی .
کسی را دل دهد کاین راز گوید
نبیند ور ببیند بازگوید.
نظامی .
میندیش آنچه نتوان گفتنش باز
که نندیشیده به ناگفتنی راز.
نظامی .
گفت هر رازی نشاید بازگفت
جفت طاق آید گهی گه طاق جفت .
مولوی .
گفت طوطی ارمغان بنده کو
آنچه دیدی آنچه گفتی بازگو.
مولوی .
تکش با غلامان یکی راز گفت
که این را نباید بکس بازگفت .
سعدی (بوستان ).
و منع کردن امام او را از صحبت شریف خود بسبب سید ابوالحسن بازگفت . (تاریخ قم ص 212).
- حال بازگفتن ؛ بیان کردن . (ناظم الاطباء).
- اخبار و قصه و داستان بازگفتن ؛ روایت کردن . حکایت کردن : استادم ... گفت چه کردی ... حال بازگفتم . (تاریخ بیهقی ). با این دو تن خالی کردند و حالها [ بازگفتند ] . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 394). آمد تازان تا نزدیک احمد حسن و حال بازگفت . (تاریخ بیهقی ).
پیش خداوند خرد بازگوی
راست همه قصه و اخبار خویش .
ناصرخسرو.
گاو قصه ٔ خود بازگفت . (کلیله و دمنه ). پرسیدند چگونه بود آن داستان بازگوی . (سندبادنامه ص 80).
بنزدیک شکر شد کام و ناکام
به شکر بازگفت احوال بادام .
نظامی .
با بلبل مست راز گوید
غمهای گذشته بازگوید.
نظامی .
اهلی نه که قصه بازگوید
یاری نه که چاره بازجوید.
نظامی .
این ندارد آخر از آغاز گو
رو تمام آن حکایت بازگو.
جز فلاطون خم نشین شراب
سر حکمت به ما که گوید باز؟
حافظ.
پس من قصه با پدر بازگفتم . (تاریخ قم ص 232).
|| قرائت کردن . (ناظم الاطباء).
