تبرک
لغت‌نامه دهخدا
تبرک . [ ت َ ب َرْ رُ ] (ع مص ) تیمن . (تاج المصادر بیهقی ) (مجمل اللغه ) (از اقرب الموارد). فرخنده گرفتن . (دهار). به برکت داشتن و مبارک گرفتن . (غیاث الغات ) (آنندراج ). برکت داشتن و مبارک گرفتن . (فرهنگ نظام ). تبرک به چیزی ؛ میمنت گرفتن بدان . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء). برکت یافتن از آن . (از اقرب الموارد). مبارک شمردن . (ناظم الاطباء) : اعطوا للصفق ایمانهم بالبیعة اصفاق رضی و انقیاد و تبرک و استسعاد. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 301). گفت شما کیستید و به چه شغل آمدید، گفت امیرالمؤمنین است تبرک را بدیدار تو آمده است . گفت جزاک اﷲ خیراً. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 523). اگرچه از آن چند نسخه ٔ دیگر در میان کتب بود اما بدین تبرک نموده آمد. (کلیله و دمنه ). کفشگری بدو [ زاهد ] تبرک نمود. (کلیله و دمنه ).
پی تبرک هر کس در او زند انگشت
نداند این ز کجا آمد آن دگر ز کجا.
هم گهرانش به تبرک گرند
سم خر عیسی مریم به زر.
جوید به تبرک آب دستت
چون حاج ز ناودان کعبه .
هر ستمی کو به جفا درگرفت
دل به تبرک به وفا برگرفت .
نقل است که مسجدی عمارت میکردند از بهر تبرک ، از ابوحنیفه چیزی بخواستند بر امام گران آمد. مردمان گفتند ما را غرض تبرک است ، آنچه خواهد بدهد. (تذکرةالاولیاء). از آن هر سه هیچ قبول نکرد آن مرد بازگشت و تبرک با نزدیک شیخ بوسعید برد. (از جنگ خطی مورخ 651 هَ . ق .) و چون ازدحام مردم از حد میگذشت و بی تبرک او بازنمی گشتند. (جهانگشای جوینی ).
با تبرک داد دختر را و برد
سوی لشکرگاه و در ساعت سپرد.
تبرک از در قاضی چو بازآوردی
دیانت از در دیگر برون رود ناچار.
بامدادان بحکم تبرک دستاری از سر و دیناری از کمر بگشادم و پیش مغنی بنهادم . (گلستان ). || اعتماد کردن بر چیزی . || الحاح نمودن . (ناظم الاطباء). || (ص ) گاهی بمعنی متبرک آید در این صورت مصدر بمعنی اسم مفعول باشد. (غیاث اللغات ) (آنندراج ). با برکت و میمنت و متبرک . (ناظم الاطباء). عوام لفظ تبرک را بجای متبرک استعمال کنند که میگویند نیم خورده ٔ فلان تبرک است یا فلان از حج آمده و برای ما تبرک نیاورده . لیکن فصحا متبرک گویند. (فرهنگ نظام ). || (اِ) نیز در فارسی هند نیاز را که در روضه و غیره میدهند تبرک گویند که در فارسی غلط است .(فرهنگ نظام ). ج ، تبرکات . (آنندراج ).
پی تبرک هر کس در او زند انگشت
نداند این ز کجا آمد آن دگر ز کجا.
سوزنی .
هم گهرانش به تبرک گرند
سم خر عیسی مریم به زر.
سوزنی .
جوید به تبرک آب دستت
چون حاج ز ناودان کعبه .
خاقانی .
هر ستمی کو به جفا درگرفت
دل به تبرک به وفا برگرفت .
نظامی .
نقل است که مسجدی عمارت میکردند از بهر تبرک ، از ابوحنیفه چیزی بخواستند بر امام گران آمد. مردمان گفتند ما را غرض تبرک است ، آنچه خواهد بدهد. (تذکرةالاولیاء). از آن هر سه هیچ قبول نکرد آن مرد بازگشت و تبرک با نزدیک شیخ بوسعید برد. (از جنگ خطی مورخ 651 هَ . ق .) و چون ازدحام مردم از حد میگذشت و بی تبرک او بازنمی گشتند. (جهانگشای جوینی ).
با تبرک داد دختر را و برد
سوی لشکرگاه و در ساعت سپرد.
مولوی .
تبرک از در قاضی چو بازآوردی
دیانت از در دیگر برون رود ناچار.
سعدی .
بامدادان بحکم تبرک دستاری از سر و دیناری از کمر بگشادم و پیش مغنی بنهادم . (گلستان ). || اعتماد کردن بر چیزی . || الحاح نمودن . (ناظم الاطباء). || (ص ) گاهی بمعنی متبرک آید در این صورت مصدر بمعنی اسم مفعول باشد. (غیاث اللغات ) (آنندراج ). با برکت و میمنت و متبرک . (ناظم الاطباء). عوام لفظ تبرک را بجای متبرک استعمال کنند که میگویند نیم خورده ٔ فلان تبرک است یا فلان از حج آمده و برای ما تبرک نیاورده . لیکن فصحا متبرک گویند. (فرهنگ نظام ). || (اِ) نیز در فارسی هند نیاز را که در روضه و غیره میدهند تبرک گویند که در فارسی غلط است .(فرهنگ نظام ). ج ، تبرکات . (آنندراج ).
