تولا
لغت‌نامه دهخدا
تولا. [ ت َ وَل ْ لا ] (ع اِمص ) محبت و امید... و دوست داشتن ... اگرچه برای این معنی تولی ... است لیکن فارسیان به تصرف خود به «الف » خوانند چنانکه تمنی را تمنا گویند. (غیاث اللغات ) (آنندراج ). محبت و دوستی . ضد تبرا. (ناظم الاطباء). بجای تولی استعمال شده است . (یادداشت بخط مرحوم دهخدا) :
آنگه که مجرد شوی نیاید
از تو نه تولا نه تبرا.
من تولا به علی دارم کز تیغش
بر منافق شب و بر شیعه نهار آید.
دینست و علم رحمت و خوددانی
این را اگر تو ز اهل تولائی .
آید بر هر کس که بر او کرد تولا
از مجلس او دولت و نعمت متوالی .
نه از عباسیان خواهم معونت
نه از سلجوقیان دارم تولا.
بگذریم از فلک و دهر، در کعبه زنیم
کاین دو را هم به در کعبه تولا بینند.
لبهای شاهان درگهش کوثر دم از خاک رهش
جنت به خاک درگهش روی تولا داشته .
نخستین پیکر آن نقش دلبند
تولا کرده بر نام خداوند.
چگونه ست و این ناحفاظی ز چیست
حفاظ شما را تولا به کیست ؟
چون تبرا نیستت ازخویشتن
پس به عشق او تولا چون کنی ؟
که عیبم کند بر تولای دوست
که من راضیم کشته در پای دوست .
تولای مردان آن مرزو بوم
برانگیختم خاطر از هند و روم .
به تولای تو در آتش محنت چو خلیل
گوئیا در چمن لاله و ریحان بودم .
|| برگشتن . || حکومت نمودن . || به کار کسی قیام نمودن . (غیاث اللغات ) (آنندراج ). به همه ٔ معانی رجوع به تولی شود.
آنگه که مجرد شوی نیاید
از تو نه تولا نه تبرا.
ناصرخسرو.
من تولا به علی دارم کز تیغش
بر منافق شب و بر شیعه نهار آید.
ناصرخسرو.
دینست و علم رحمت و خوددانی
این را اگر تو ز اهل تولائی .
ناصرخسرو.
آید بر هر کس که بر او کرد تولا
از مجلس او دولت و نعمت متوالی .
سوزنی .
نه از عباسیان خواهم معونت
نه از سلجوقیان دارم تولا.
خاقانی .
بگذریم از فلک و دهر، در کعبه زنیم
کاین دو را هم به در کعبه تولا بینند.
خاقانی .
لبهای شاهان درگهش کوثر دم از خاک رهش
جنت به خاک درگهش روی تولا داشته .
خاقانی .
نخستین پیکر آن نقش دلبند
تولا کرده بر نام خداوند.
نظامی .
چگونه ست و این ناحفاظی ز چیست
حفاظ شما را تولا به کیست ؟
نظامی .
چون تبرا نیستت ازخویشتن
پس به عشق او تولا چون کنی ؟
عطار.
که عیبم کند بر تولای دوست
که من راضیم کشته در پای دوست .
سعدی (بوستان ).
تولای مردان آن مرزو بوم
برانگیختم خاطر از هند و روم .
سعدی (بوستان ).
به تولای تو در آتش محنت چو خلیل
گوئیا در چمن لاله و ریحان بودم .
سعدی .
|| برگشتن . || حکومت نمودن . || به کار کسی قیام نمودن . (غیاث اللغات ) (آنندراج ). به همه ٔ معانی رجوع به تولی شود.
