تیزبین
لغت‌نامه دهخدا
تیزبین . (نف مرکب ) تیزچشم ... معروف . (آنندراج ). کسی که دور را خوب می بیند. (ناظم الاطباء). دقیق . بادقت . کنجکاو. (فرهنگ فارسی معین ) :
زودرو عزم او فراز و نشیب
تیزبین حزم او سپید و سیاه .
گل بی خار اندر گلشن دهر
به چشم تیزبین کی می توان دید.
و تیزبینان زمره ٔ انسانی گفته اند که کل شی ٔ یرجع الی اصله . (چهارمقاله ٔ نظامی ).
دیده ست بکرات بیشمار
در معرکه ها چرخ تیزبین
با بیلک او مرگ هم عنان
با رایت او فتح همنشین .
این ، دستور تیزبین منست
در حفاظ گله امین منست .
صیدگری بود عجب تیزبین
بادیه پیمای و مراحل گزین .
قوی پشت و گران نعل و سبک خیز
به دیدن تیزبین و در شدن تیز.
می کرد سها ز همنشینان
نقادی چشم تیزبینان .
گویاترین کسی را کو تیزبین تر آمد
خط تو چشم بسته خال تو لال کرده .
تیزبین باد آفتاب پرست
تا ببیند که ماهتابی هست .
دست عرفی نقاب راز گشود
خرد تیزبین ما بگریخت .
- رای تیزبین ؛ نظر صائب .اندیشه ٔ دقیق و باریک بین :
از آن عادت شریف ، از آن دست گنج بخش
از آن رای تیزبین ، وزآن گرز گاوسار.
رجوع به تیز و دیگر ترکیبهای آن شود.
زودرو عزم او فراز و نشیب
تیزبین حزم او سپید و سیاه .
ابوالفرج رونی .
گل بی خار اندر گلشن دهر
به چشم تیزبین کی می توان دید.
مسعودسعد.
و تیزبینان زمره ٔ انسانی گفته اند که کل شی ٔ یرجع الی اصله . (چهارمقاله ٔ نظامی ).
دیده ست بکرات بیشمار
در معرکه ها چرخ تیزبین
با بیلک او مرگ هم عنان
با رایت او فتح همنشین .
انوری (از یادداشت بخط مرحوم دهخدا).
این ، دستور تیزبین منست
در حفاظ گله امین منست .
نظامی .
صیدگری بود عجب تیزبین
بادیه پیمای و مراحل گزین .
نظامی .
قوی پشت و گران نعل و سبک خیز
به دیدن تیزبین و در شدن تیز.
نظامی .
می کرد سها ز همنشینان
نقادی چشم تیزبینان .
نظامی .
گویاترین کسی را کو تیزبین تر آمد
خط تو چشم بسته خال تو لال کرده .
عطار.
تیزبین باد آفتاب پرست
تا ببیند که ماهتابی هست .
ظهوری (از آنندراج ).
دست عرفی نقاب راز گشود
خرد تیزبین ما بگریخت .
ظهوری (ایضاً).
- رای تیزبین ؛ نظر صائب .اندیشه ٔ دقیق و باریک بین :
از آن عادت شریف ، از آن دست گنج بخش
از آن رای تیزبین ، وزآن گرز گاوسار.
فرخی .
رجوع به تیز و دیگر ترکیبهای آن شود.
