جامع حلب

جامع حلب . [ م ِ ع ِ ح َ ل َ ] (اِخ ) مسجدی است بسیار قدیمی در حلب که بنام جامع اعظم و جامع حلب معروف است : مؤلف اعلام النبلاء فی تاریخ حلب الشهباء آرد: در جزوه ای که نزد من است (و گویا از کنوز الذهب ابی ذر باشد) شرحی ذکر شد، خلاصه ٔ آن چنین است : هنگامی که ابوعبیده حلب را فتح کرد در قرارداد صلحی که با مردم آنجا نوشت ، موضعی را برای مسجد تعیین ساخت و آن موضع در اصل باغ کنیسه ٔ حلاویه بود و صحابه جامع را در آن محل بنا کردند، سپس سلیمان بن عبدالملک آن را به صورت جامع دمشق تجدید بنا کرد و به همان اندازه که ولیدبن عبدالملک در بناء جامع دمشق کوشش کرده بود او نیز بکوشید. گویند: که این مسجد را ولید با اسباب و آلاتی که ازکنیسه قورص بدست آورده بود بنا کرد. این کنیسه از عمارات عجیب دنیا بوده و گویند: که ملک روم در ساختمان سه ستون آن هفتاد هزار دینار مصرف کرد... و گویند بنی عباس این جامع را خراب کرده و مصالح آن را صرف ساختن جامع انبار کردند. در باب الحجازیه این مسجد سنگ مرمری به طول تقریباً نیم ذرع و عرض کمتر از این بکار رفته است و عمربن عبدالعزیز بر روی آن می نشست . و چون نقفور بسال 351 هَ .ق . به حلب درآمد شهر و جامعآن را آتش زد و سپس سیف الدوله آن را مرمت کرد... شعراء عرب در وصف آن قصائدی سروده اند از جمله ٔ آن قصیده ٔ طویل ابوبکر صنوبری است در وصف جامع چنین گوید:
حبذا جامعها الَ
جامع النفس نقاها...
در این جامع پیوسته حوزه های درس لغت و ادب و نحو و فقه وحدیث تشکیل میشد. و العادل نورالدین دو زاویه در آن برای تدریس مذهب مالک و احمد و زاویه ای خاص تدریس حدیث وقف کرده است . بسال 564 هَ .ق . چهارشنبه ٔ 27 شوال اسماعیلیه این جامع و بازارهای اطراف آن را آتش زدند و نورالدین محمودبن زنگی کوشش بسیار در تجدید بنا و مرمت آن کرد و یکی از بازارهای اطراف آن را بفتوای عبدالرحمان بن محمود الغزنوی جزء مسجد کرده و آن را مربع و خوش منظر ساخت . (تلخیص از اعلام النبلاء فی تاریخ حلب الشهبا ج 2 ص 78 ببعد). بسال 482 هَ .ق . قاضی ابوالحسن محمدبن یحیی بن الخشاب مناره ٔ جامع حلب را بجای مناره ٔ قبلی بنا کرد. (از اعلام النبلاء فی تاریخ حلب الشهبا ج 1 ص 361). و رجوع به معجم البلدان شود.