جان بخش
لغت‌نامه دهخدا
جان بخش . [ جام ْ ب َ ] (نف مرکب ) بخشنده ٔ جان . (شرفنامه ٔ منیری ) (ناظم الاطباء). حیات دهنده . زنده کننده . جان بخشنده . جان دهنده (در مورد پروردگار و مجازاً درباره ٔ دیگران ) :
بگفتندلشکر که ای پهلوان
بیزدان جان بخش و فرخ روان .
جان بخش و جان ستان ملکی ملک را ملک
آن به بود که باشد جانبخش و جان ستان
جان بخش و جان ستان بحقیقت بود خدای
تو سایه ٔ خدائی و باشی هم این و آن .
جان بخش ابوالمظفر شاه اخستان که هردم
با عهد او بقا را پیمان تازه بینی .
شاه جان بخش است و ما بر شاه جان کرده نثار
آب بفزودن بدریا برنتابد بیش از این .
جان بخش جهانیان دم تست
این جان عزیز همدم تست .
چو الب ارسلان جان بجان بخش داد
پسر تاج شاهی بسر برنهاد.
خسروا پیرانه سرحافظ جوانی میکند
بر امید عفو جان بخش گنه فرسای تو.
|| مفرح و تازه کننده ٔ روان . (ناظم الاطباء) :
نکهت جان بخش دارد خاک کوی دلبران
عارفان آنجا مشام عقل مشکین میکنند.
دل کز لب جان بخش بتی طالب کام است
دندان بجگر برده در اندیشه ٔ خام است .
بگفتندلشکر که ای پهلوان
بیزدان جان بخش و فرخ روان .
فردوسی .
جان بخش و جان ستان ملکی ملک را ملک
آن به بود که باشد جانبخش و جان ستان
جان بخش و جان ستان بحقیقت بود خدای
تو سایه ٔ خدائی و باشی هم این و آن .
سوزنی .
جان بخش ابوالمظفر شاه اخستان که هردم
با عهد او بقا را پیمان تازه بینی .
خاقانی .
شاه جان بخش است و ما بر شاه جان کرده نثار
آب بفزودن بدریا برنتابد بیش از این .
خاقانی .
جان بخش جهانیان دم تست
این جان عزیز همدم تست .
نظامی .
چو الب ارسلان جان بجان بخش داد
پسر تاج شاهی بسر برنهاد.
سعدی .
خسروا پیرانه سرحافظ جوانی میکند
بر امید عفو جان بخش گنه فرسای تو.
حافظ.
|| مفرح و تازه کننده ٔ روان . (ناظم الاطباء) :
نکهت جان بخش دارد خاک کوی دلبران
عارفان آنجا مشام عقل مشکین میکنند.
حافظ.
دل کز لب جان بخش بتی طالب کام است
دندان بجگر برده در اندیشه ٔ خام است .
شاپور تهرانی (از ارمغان آصفی ).
