حبرج

حبرج . [ ح ُ رُ ] (ع اِ) نوعی مرغابی . (منتهی الارب ). || بعضی گفته اند چرز نر. ج ، حبارج ، حباریج . ابن بیطار گوید: مرغی است در مصر معروف . و بالسی گوید: گوشت آن گرم و سنگین وناگوار و مولد سودا باشد. (ابن بیطار ج 2 ص 5). قلقشندی گوید: و هو الحباری . قال فی «المصاید و المطارد»:و یقع علی الذکر و الانثی و یجمع علی حباریات . و ذکرغیره ان واحده و جمعه سواء و بعضهم یقول : ان الحبرج هو ذکر الحباری . قال فی «المصاید و المطارد» و هو طائر فی قدر الدیک ، کثیر الریش ، و یقال لها: دجاجة البر. قال فی حیاة الحیوان : و هی طایر طویل العنق ، رمادی ّاللون ، فی منقاره بعض طول . یقال لذکر الحباری : الخرب . (بفتح الخاءالمعجمه و سکون الراءالمهملة و باء موحدة فی الاَّخر) و یجمع علی خراب و اخراب و خربان . و من خاصیته : ان الجارح اذا اعتنقها ارسلت علیه ذرقا حاصلا معها، متی احبت ارسلته ، فیه حدة تمعط ریشه و لذلک یقال : «سُلاحها سِلاحها». قال فی «حیاة الحیوان »: و هی من اشد الطیر طیراناً، و ابعدها شوطا، فانها تصاد بالبصرة فیوجد فی حواصلها الحبة الخضراء التی شجرها البطم ، و منابتها تخوم بلاد الشام . و اذا نتف ریشها و ابطأ نباته ماتت کمداً. قال : و هی من اکثرالطیر جهداً فی تحصیل الرزق ، و مع ذلک تموت جوعا بهذا السبب . قال فی «المصاید و المطارد»: و هی مما یعاف ، لانها تأکل کل شی ٔ حتی الخنافس . و قال فی «حیاة الحیوان »: حکمها الحل ، لانها من الطیبات و استشهد له بحدیث الترمذی من روایة سفینة مولی رسول اﷲ صلی اﷲ علیه و سلم انه قال : «اکلت مع رسول اﷲحباری » و یقال لولدها! الیحبور و ربما قیل له نهار،کما یقال لولد الکروان : لیل . (صبح الاعشی ج 2 ص 64).