خیلتاش
لغت‌نامه دهخدا
خیلتاش . [ خ َ / خ ِ ] (اِ مرکب ) سپاه و لشکری که همه از یک خیل و یک طایفه باشند. (برهان قاطع) (از ناظم الاطباء). این کلمه مرکب از خیل وتاش ترکی است بمعنی هم خیل . (یادداشت مؤلف ). || گروه نوکران و غلامان از یک خیل . (ناظم الاطباء). فراش . محصل . آردل . (یادداشت مؤلف ) :
گر زانکه جرم کردم کاین دل بتو سپردم
خواهم که دل بر تست تو باز من سپاری
دل بازده بخوشی ورنه ز درگه شه
فردات خیلتاشی ترک آورم تتاری .
چون نامه ها دررسید با خیلتاش مسرع . (تاریخ بیهقی ). گفت پس از این سوار... خیلتاش سلطانی خواهد رسید تا آن خانه را ببیند. (تاریخ بیهقی ). مثال داد که فلان خیلتاش را که تازنده ای بود از تازندگان که همتا نداشت بگوی تا ساخته آید. (تاریخ بیهقی ). و سه خیلتاش مسرع را نیز از این طریق به غزنین فرستاد. (تاریخ بیهقی ). خیلتاشان ونقیبان بر سماطین دیگر. (تاریخ بیهقی ). و دیگر خوان سرهنگان و خیلتاشان و اصناف لشکر بودند. (تاریخ بیهقی ).
صبح یک روزه خیلتاش بود
علم آفتاب از آن برداشت .
بیست و یک خیلتاش سقلابیش
خیل دیماه را شکست آخر.
بیست و یک پیکر که از سقلاب دارد خیلتاش
گرد راه خیل او تا قیروان افشانده اند.
خلیل از خیلتاشان سپاهش
حکیم از چاوشان بارگاهش .
رخم سر خیل خوبان طراز است
کمینه خیلتاشم کبر وناز است .
و از سلیمان بحکایت شنیدند که گفت روزی با چهار نفر خیل تاش بگرگان می گذشتم . (تاریخ طبرستان ). زر از قاضی مسلمان ستدم و به قیماز شغال دادم این وفاداری ننموده دیگر به اعتماد کدام یار و استظهار کدام خیلتاش جان بدهم . (بدایع الازمان فی وقائع کرمان ).
خیلتاشان جفا کار و محبان ملول
خیمه را همچو دل از صحبت ما برکندند.
|| امیر و صاحب خیل و سپاه . (ناظم الاطباء).
گر زانکه جرم کردم کاین دل بتو سپردم
خواهم که دل بر تست تو باز من سپاری
دل بازده بخوشی ورنه ز درگه شه
فردات خیلتاشی ترک آورم تتاری .
منوچهری .
چون نامه ها دررسید با خیلتاش مسرع . (تاریخ بیهقی ). گفت پس از این سوار... خیلتاش سلطانی خواهد رسید تا آن خانه را ببیند. (تاریخ بیهقی ). مثال داد که فلان خیلتاش را که تازنده ای بود از تازندگان که همتا نداشت بگوی تا ساخته آید. (تاریخ بیهقی ). و سه خیلتاش مسرع را نیز از این طریق به غزنین فرستاد. (تاریخ بیهقی ). خیلتاشان ونقیبان بر سماطین دیگر. (تاریخ بیهقی ). و دیگر خوان سرهنگان و خیلتاشان و اصناف لشکر بودند. (تاریخ بیهقی ).
صبح یک روزه خیلتاش بود
علم آفتاب از آن برداشت .
مجیربیلقانی .
بیست و یک خیلتاش سقلابیش
خیل دیماه را شکست آخر.
خاقانی .
بیست و یک پیکر که از سقلاب دارد خیلتاش
گرد راه خیل او تا قیروان افشانده اند.
خاقانی .
خلیل از خیلتاشان سپاهش
حکیم از چاوشان بارگاهش .
نظامی .
رخم سر خیل خوبان طراز است
کمینه خیلتاشم کبر وناز است .
نظامی .
و از سلیمان بحکایت شنیدند که گفت روزی با چهار نفر خیل تاش بگرگان می گذشتم . (تاریخ طبرستان ). زر از قاضی مسلمان ستدم و به قیماز شغال دادم این وفاداری ننموده دیگر به اعتماد کدام یار و استظهار کدام خیلتاش جان بدهم . (بدایع الازمان فی وقائع کرمان ).
خیلتاشان جفا کار و محبان ملول
خیمه را همچو دل از صحبت ما برکندند.
سعدی .
|| امیر و صاحب خیل و سپاه . (ناظم الاطباء).
