دستاس

دستاس . [ دَ ] (اِ مرکب ) دست آس . آسیایی باشد که آن را به دست گردانند. (برهان ). آسی باشد که به دست گردانند. (جهانگیری ) (از انجمن آرا). آسیایی که به زور دست بگردد. (آنندراج ). آسیایی دستی که بدان غله دست آس کنند. (از شرفنامه ٔ منیری ). آسیاسنگی که به دست گردانند و به لهجه ٔ شوشتر دس آس گویند. (لغت محلی شوشتر، نسخه ٔ خطی ). آسیا که با دست گردانند نه با آب و یا بادو یا ستوری . (یادداشت مرحوم دهخدا). آسیا. (اوبهی ).آسدست . (مهذب الاسماء). آسیای دستی . رائد. طاحونة. (دهار). مِجش ّ. مِجشّة. (منتهی الارب ). مِرداس . (دهار). مِلطاط. (منتهی الارب ) : جبریل آمد و گفت که آنرا خرد باید کرد و نان پخت آنگاه بخورند، پس حوا دستاس نهاد و خرد کرد و پخت . (قصص الانبیاء ص 24).
به دست همت تو آسمان هست
چو دست آسی به دست آسیائی .

سوزنی .

در دست آس حوداث چون دانه ٔ آس گردد. (سندبادنامه ص 150). بر بالای طارم دست آسی به حرکات مختلف میگردانید. (سندبادنامه ص 96).
کعبه هم قطب است و گردون راست چون دستاس زال
صورت دستاس را بر قطب دوران آمده .

خاقانی .

دست آس فلک شکست خردش
چون خرد شکست بازبردش .

نظامی .

پای تا سر از پی روزی دهانی و شکم
تا تو چون دستاس سرگردان مشتی گندمی .

داراب بیگ جویا (از آنندراج ).

رائد؛ دسته ٔ دستاس . (منتهی الارب ). چوبک دستاس که بدان بگردانند. (دهار). مجشة؛ دستاس دلیده . (دهار).
- دستاس کردن ؛ خرد کردن . نرم کردن . آسیا کردن . ساییدن و سحق کردن . (ناظم الاطباء) : آدم را فرمود... این را بکار تا بروید و دستاس کن تا آرد شود. (قصص الانبیاء ص 21).
که می خواهد لب نانی ز چرخ از تنگدستیها
که غیرت می کند دستاس امروز استخوانم را.

بدیعالزمان نصیرآبادی (از آنندراج ).

|| هاون بزرگ . (ناظم الاطباء).