دست کردن
لغت‌نامه دهخدا
دست کردن . [ دَ ک َ دَ ] (مص مرکب ) دست فروبردن در، چنانکه دست در جیب کردن یا دست به کیسه کردن یا دست درون ظرف طعام و غیره کردن . دست بردن . دست دراز کردن . دست زدن : تنها نتوانست رفتن ، چه بر مائده ٔ قدس به تنها دستی کردن ، خرده ای بزرگ دانست . (منشآت خاقانی چ دانشگاه ص 125).
به آب زندگانی دست کردی
نهان شد لاجرم کز وی نخوردی .
سطو؛ دست در رحم ناقه کردن راعی تا آب فحل بیرون آرد. (از منتهی الارب ).
- دست [ به چیزی ] کردن ؛ دراز کردن دست به سوی آن . دست زدن بدان : خوانها آوردند و بنهادند من از دیوان خود نگاه می کردم ، نکرد دست به چیزی [ امیر یوسف ] . (تاریخ بیهقی ص 252).
- دست [ چیزی ] کردن ؛ آغاز کردن به . اقدام کردن به . بدان پرداختن :
گر مثل گویم چشم تو بماند به دگر
هر زمان دست گرستن کنی و دست فغان .
عنان گیرش و دست فریاد کن
که من خود بگویم بشاه این سخن .
- دست سیلی کردن ؛ زدن با سیلی . طپانچه زدن :
بفرمود تا دست سیلی کنند
بسیلی قفاهاش نیلی کنند.
- دست کردن به کسی ؛ دست یازیدن بدو. درآویختن دراو :
به مادر مکن دست ازیرا که برتو
حرامست مادر اگرزاهل دینی .
- دست کردن پیش کسی ؛ نزدیک و دراز کردن دست بسوی کسی . دست سوی کسی بردن :
مکن دست پیشش اگر عهد گیرد
ازیرا که در آستین مار دارد.
- دست کردن و پیش کردن ؛ واداشتن کسی را به کاری .
به آب زندگانی دست کردی
نهان شد لاجرم کز وی نخوردی .
نظامی .
سطو؛ دست در رحم ناقه کردن راعی تا آب فحل بیرون آرد. (از منتهی الارب ).
- دست [ به چیزی ] کردن ؛ دراز کردن دست به سوی آن . دست زدن بدان : خوانها آوردند و بنهادند من از دیوان خود نگاه می کردم ، نکرد دست به چیزی [ امیر یوسف ] . (تاریخ بیهقی ص 252).
- دست [ چیزی ] کردن ؛ آغاز کردن به . اقدام کردن به . بدان پرداختن :
گر مثل گویم چشم تو بماند به دگر
هر زمان دست گرستن کنی و دست فغان .
فرخی .
عنان گیرش و دست فریاد کن
که من خود بگویم بشاه این سخن .
اسدی .
- دست سیلی کردن ؛ زدن با سیلی . طپانچه زدن :
بفرمود تا دست سیلی کنند
بسیلی قفاهاش نیلی کنند.
اسدی .
- دست کردن به کسی ؛ دست یازیدن بدو. درآویختن دراو :
به مادر مکن دست ازیرا که برتو
حرامست مادر اگرزاهل دینی .
ناصرخسرو.
- دست کردن پیش کسی ؛ نزدیک و دراز کردن دست بسوی کسی . دست سوی کسی بردن :
مکن دست پیشش اگر عهد گیرد
ازیرا که در آستین مار دارد.
ناصرخسرو.
- دست کردن و پیش کردن ؛ واداشتن کسی را به کاری .
