دل برگرفتن
لغت‌نامه دهخدا
دل برگرفتن . [ دِ ب َ گ ِ رِ ت َ ] (مص مرکب ) دل برکندن . دل کندن . دل برداشتن . صرف نظر نمودن . دست کشیدن . دیگر دوست نداشتن . مقابل دل بستن :
نه بتوان دل ز کارت برگرفتن
نه از دل نیز بارت برگرفتن .
نه دل می داد ازو دل برگرفتن
نه می شایستش اندر بر گرفتن .
با هرکه مشورت کنم از جور آن صنم
گوید ببایدت دل ازین کار برگرفت .
کدام چاره سگالم که در تو درگیرد
کجا روم که دل من دل از تو برگیرد.
بخدا که گر بمیرم که دل از تو برنگیرم
برو ای طبیبم از سر که دوا نمی پذیرم .
دلم دل از هوس یار برنمی گیرد
طریق مردم هشیار برنمی گیرد.
در شگفتم که درین مدت ایام فراق
برگرفتی ز حریفان دل و دل میدادت .
دل برگرفته بودم از ایام گل ولی
کاری بکرد همت پاکان روزه دار.
از قلیه دل به خون جگربرگرفته ایم
جان داده ایم و صحن مزعفر گرفته ایم .
به دریا قطره چون گردید واصل ترک سر گیرد
کسی چون با تو بنشیند چه سان دل از تو برگیرد.
|| ناامید شدن . قطع امید کردن . مأیوس شدن :
به آورد ازو ماند اندر شگفت
غمی شد دل از جان و تن برگرفت .
ز جان دختر امید دل برگرفت
به پیش پدر زاری اندرگرفت .
همه کس ز گرشاسپ دل برگرفت
که تند اژدهایی بد آن بس شگفت .
مرا دل ازجان شیرین برباید گرفت . (کلیله و دمنه ). مسهل بساخت و به بیمار داد... اطبا از او سؤال کردند که این چه مخاطره بود... جواب داد. چون دل برگرفتند، گفتم آخر در مسهل امید است و در نادادن هیچ امید نه . (چهار مقاله ). بر تلخی عیش دل بباید نهاد، بل دل از جان شیرین بر باید گرفت . (سندبادنامه ص 216). رجوع به این ترکیب ذیل گرفتن شود.
نه بتوان دل ز کارت برگرفتن
نه از دل نیز بارت برگرفتن .
نظامی .
نه دل می داد ازو دل برگرفتن
نه می شایستش اندر بر گرفتن .
نظامی .
با هرکه مشورت کنم از جور آن صنم
گوید ببایدت دل ازین کار برگرفت .
سعدی .
کدام چاره سگالم که در تو درگیرد
کجا روم که دل من دل از تو برگیرد.
سعدی .
بخدا که گر بمیرم که دل از تو برنگیرم
برو ای طبیبم از سر که دوا نمی پذیرم .
سعدی .
دلم دل از هوس یار برنمی گیرد
طریق مردم هشیار برنمی گیرد.
سعدی .
در شگفتم که درین مدت ایام فراق
برگرفتی ز حریفان دل و دل میدادت .
حافظ.
دل برگرفته بودم از ایام گل ولی
کاری بکرد همت پاکان روزه دار.
حافظ.
از قلیه دل به خون جگربرگرفته ایم
جان داده ایم و صحن مزعفر گرفته ایم .
بسحاق .
به دریا قطره چون گردید واصل ترک سر گیرد
کسی چون با تو بنشیند چه سان دل از تو برگیرد.
قاسم مشهدی (از آنندراج ).
|| ناامید شدن . قطع امید کردن . مأیوس شدن :
به آورد ازو ماند اندر شگفت
غمی شد دل از جان و تن برگرفت .
فردوسی .
ز جان دختر امید دل برگرفت
به پیش پدر زاری اندرگرفت .
فردوسی .
همه کس ز گرشاسپ دل برگرفت
که تند اژدهایی بد آن بس شگفت .
اسدی .
مرا دل ازجان شیرین برباید گرفت . (کلیله و دمنه ). مسهل بساخت و به بیمار داد... اطبا از او سؤال کردند که این چه مخاطره بود... جواب داد. چون دل برگرفتند، گفتم آخر در مسهل امید است و در نادادن هیچ امید نه . (چهار مقاله ). بر تلخی عیش دل بباید نهاد، بل دل از جان شیرین بر باید گرفت . (سندبادنامه ص 216). رجوع به این ترکیب ذیل گرفتن شود.
