دیبل

دیبل . [ دَ ب ُ ] (اِخ ) دیبلان . قصبه ای است ببلاد هند. یقال له دیبلان . (منتهی الارب ). یاقوت نویسد شهر مشهوری است بر ساحل دریای هند و در اقلیم دوم قرار دارد و آبهای لاهور و مولتان بدانجا منتهی می شوند و از آنجا بدریای نمک میریزند. در دائرةالمعارف اسلامی چنین آمده است دیبل یا دیول شهری است بندری و بازرگانی در سند که نام آن در تاریخ ساسانی آمده است و عرب درسال 164 هَ . ق . در اولین حمله ٔ خود به هند در این منطقه پیروز شد و در سال 934 هَ . ق . محمدبن القاسم آن را تصرف نمود. جغرافی نویسان اسلامی محل آن را نزدیک مصب رود مهران می نویسند و مقدسی گوید که مردم آنجابه زبان سندی و عربی سخن میگفتند و مورخان ایرانی هند تا زمان اورنگ زیب نام این شهر را متذکر شده اند ومورخان اروپائی تا قرن هفدهم میلادی از دیبل یاد میکرده اند. تعیین موقع اصلی دیبل در نتیجه تغییرات گوناگون رود سند بسیار دشوار است و اما اینکه بگوییم دیبل همان کراچی یا «تته » و یا بندر لاهور است نیز خالی از اشکال نیست اما «هیگ » معتقد است که دیبل همان ویرانه های «ککلر» واقع در جهت راست کانال بغار است . (ازدائرة المعارف اسلامی ). موقع این شهر ظاهراً در ساحل دریای عمان در سمت شمال غربی مصب رودخانه ٔ سند ترسیم است . (اطلس تاریخی ایران چ دانشگاه تهران ). و رجوع به فارسنامه ٔ ابن بلخی ص 82، نزهةالقلوب ص 219، 186، ماللهند بیرونی ص 64، 312، 3،6 الجماهر ص 91،48 شود.