ذبیانی
لغت‌نامه دهخدا
ذبیانی . [ ذُب ْ ] (اِخ ) یا نابغه ٔ ذبیانی . زیادبن معاویةبن ضباب الذبیانی الغطفانی المضری . مکنی به أبی أمامة. شاعری است جاهلی از طبقه ٔ اولی از بطن ذبیان از مردم حجاز. ویرا ببازار عکاظ قبه ای از پوست سرخ می افراشتند و شعراء عصر مانند اعشی و حسان و خفساء و جز آنان بوی گردمی آمدند و شعر خود بر وی عرضه میداشتند. و او بزمان جاهلیت یکی از اشراف بود و نزد نعمان بن منذر مکانت و منزلتی بسزا داشت تا آنگاه که در قصیده ای تشبیب به متجردة زن نعمان کرد و نعمان بر وی بیاشفت و او بگریخت و دیری مخفی بماند تا بار دیگر مورد مهر نعمان شد و بخدمت وی بازگشت . ابوعمروبن العلاء، ذبیانی را بر همه ٔ شعراء تفضیل می نهاد. و شعر او بسیار است لکن بعض آن را در دیوانی کوچک فراهم کرده اند. او نیکوشعرترگویندگان عرب است و در شعر او حشو و تکلف نباشد. گویند عمری طویل یافته است . و وفات وی ظاهراً هیجده سال پیش از هجرت (مطابق 604 م .) بوده است . رجوع به شرح شواهد مغنی سیوطی شود .
و صاحب معجم المطبوعات گوید: هو زیادبن معاویة من ذبیان من قیس و یکنی امامة و انما سمی النابغة لقوله :
و حلت فی بنی القین بن جسر
و قد نبغت لنا منهم شؤون .
و النابغة کان خاصاً بالنعمان بن المنذر صاحب الحیرة و من ندمائه و اهل انسه و هو من طبقةالاولی المقدمین علی سائرالشعراء روی عن عمربن الخطاب سأل معشر غطفان من الذی یقول :
أتیتک عاریاً خلقاًثیابی
علی خرق تظن به الظنون ،
قالوا النابغة، قال ذاک اشعر شعرائکم کان یضرب له قبة من اَدم بسوق عکاظ فتأتیه الشعراء فتعرض علیه اشعارها و اول من انشده الاعشی ثم حسان بن ثابت ثم انشدته خنساء بنت عمروبن الشرید و وقعت العداوة بینه و بین المنخل الشاعر، فوشی به الی النعمان فهرب النابغه الی بنی غسان و نزل به عمروبن الحارث الاصغر ملک الغساسنة فمدحه و مازال مقیماً عنده حتی مات .
دیوان (النابغة الذبیانی ) - عنی بنشره محمد افندی ادهم صاحب مکتبةالرشاد قال فی مقدمته انه مأخوذ عن نسخ مخطوطة قدیمةالعهد و عن نسخ من طبع اوروبا و هو بالشکل الکامل والقصائد المنقولة عن روایةالاصمعی مشروحة کلها شرحاًحسناً مصر 1910 م . ص 116 و طبع فی مجموع مشتمل علی خمسة دواوین من اشعارالعرب . انظر شعراءالعرب - مجموع مشتمل الخ و طبع فی المجلة الاسیویة الفرنسیه سنه 1868 م . و معه ترجمة فرنسیة باعتناء الاستاذ دیر نبرغ . (معجم المطبوعات ).
و صاحب معجم المطبوعات گوید: هو زیادبن معاویة من ذبیان من قیس و یکنی امامة و انما سمی النابغة لقوله :
و حلت فی بنی القین بن جسر
و قد نبغت لنا منهم شؤون .
و النابغة کان خاصاً بالنعمان بن المنذر صاحب الحیرة و من ندمائه و اهل انسه و هو من طبقةالاولی المقدمین علی سائرالشعراء روی عن عمربن الخطاب سأل معشر غطفان من الذی یقول :
أتیتک عاریاً خلقاًثیابی
علی خرق تظن به الظنون ،
قالوا النابغة، قال ذاک اشعر شعرائکم کان یضرب له قبة من اَدم بسوق عکاظ فتأتیه الشعراء فتعرض علیه اشعارها و اول من انشده الاعشی ثم حسان بن ثابت ثم انشدته خنساء بنت عمروبن الشرید و وقعت العداوة بینه و بین المنخل الشاعر، فوشی به الی النعمان فهرب النابغه الی بنی غسان و نزل به عمروبن الحارث الاصغر ملک الغساسنة فمدحه و مازال مقیماً عنده حتی مات .
دیوان (النابغة الذبیانی ) - عنی بنشره محمد افندی ادهم صاحب مکتبةالرشاد قال فی مقدمته انه مأخوذ عن نسخ مخطوطة قدیمةالعهد و عن نسخ من طبع اوروبا و هو بالشکل الکامل والقصائد المنقولة عن روایةالاصمعی مشروحة کلها شرحاًحسناً مصر 1910 م . ص 116 و طبع فی مجموع مشتمل علی خمسة دواوین من اشعارالعرب . انظر شعراءالعرب - مجموع مشتمل الخ و طبع فی المجلة الاسیویة الفرنسیه سنه 1868 م . و معه ترجمة فرنسیة باعتناء الاستاذ دیر نبرغ . (معجم المطبوعات ).
