ذومقراطیس
لغت‌نامه دهخدا
ذومقراطیس . [ ] (اِخ ) ذیمقراطس . فیلسوف یونانی . وی در مأئه ٔ پنجم پیش از میلاد می زیست . او دائم بدیوانگی بشر میخندید چنانکه هراقلیطس بر آن می گریست . وی می گفت که جهان مرکب از ذرات بی شماری باشد که در خلاء بحرکت است . ابن القفطی در تاریخ الحکماء گوید: فیلسوف یونانی صاحب مقاله در فلسفه . وی برای افاده ٔ این فن در یونان متصدر زمان خویش بود و در مدارس علوم یونان آراء او مذکور و مشهور بود. مترجمین و نقلة ذکر او را آورده و اقاویل وی را نقل کرده اند. و اوست که گوید اجسام مرکب از اجزاء لایتجزی باشند و در این معنی او را تألیفی است که مترجمین در اول بسریانی و سپس بعربی آورده اند. و رسائل ذیمقراطیس نیکو و مهذب است و ابن جلجل گوید: او بزمان سقراط می زیست و نسبت وی رومی آغریقی است - انتهی .
صاحب حبیب السیر او را معاصر بهمن بن اسفندیار گفته است . (جزء دوم از ج 1 ص 61 و 72) و ابن البیطار در مفردات از ذیمقراطیس نامی روایت آرد از جمله در کلمه ٔ سلخ الحیة و در کلمه ٔ صوف و لکلرک مترجم فرانسوی ابن البیطار در کلمه ٔ سلخ الحیة آنرا دیمکراتس (ذیمقراطیس ) و در کلمه ٔ صوف دیمو کراتس نقل کرده است . و معلوم نیست که این کس ذیمقراطیس معروف قائل بجزء لایتجزی یا ذیمقراطس فیثاغورسی و یا ثالثی است که طب و گیاه شناسی میورزیده و کتاب او در دست ابن البیطار بوده ولکن آن کتاب به اروپائیان نرسیده است . واﷲ اعلم . در ترجمه ٔ نزهةالارواح آمده است : ظهور ذیمقراطیس به زمان بهمن بن اسفندیار بود و صاحب مقالات و آدابی است که در کتب حکمامدوّن است و گویند او گفت اگر بمن گویند مبین چشمهارا بر هم می نهم و اگر گویند مشنو گوشها میگیرم و اگر گویند مگوی لب فرو میبندم لکن اگر گویند مفهم آن نتوانم ، چه این یک در اختیار من نباشد. و مرحوم دُرّی در حاشیه ٔ کتاب میگوید وی همیشه بشاش بود و مردم بلد او از این رو او را دیوانه گمان بردند و بقراط را بعلاج وی مأمور کردند و او به وی خوردن شیر تجویز کرد چون شیر بیاوردند گفت این شیر بزی سیاه و جوان است و چون تحقیق کردند چنان بود که او گفته بود و بقراطاز فراست او در عجب شد و دیری با او در علوم حکمیة بحث کرد از آن پس بقراط گفت همشهریان وی دیوانه اند نه او. (نقل بمعنی از ترجمه ٔ نزهة الارواح ).
صاحب حبیب السیر او را معاصر بهمن بن اسفندیار گفته است . (جزء دوم از ج 1 ص 61 و 72) و ابن البیطار در مفردات از ذیمقراطیس نامی روایت آرد از جمله در کلمه ٔ سلخ الحیة و در کلمه ٔ صوف و لکلرک مترجم فرانسوی ابن البیطار در کلمه ٔ سلخ الحیة آنرا دیمکراتس (ذیمقراطیس ) و در کلمه ٔ صوف دیمو کراتس نقل کرده است . و معلوم نیست که این کس ذیمقراطیس معروف قائل بجزء لایتجزی یا ذیمقراطس فیثاغورسی و یا ثالثی است که طب و گیاه شناسی میورزیده و کتاب او در دست ابن البیطار بوده ولکن آن کتاب به اروپائیان نرسیده است . واﷲ اعلم . در ترجمه ٔ نزهةالارواح آمده است : ظهور ذیمقراطیس به زمان بهمن بن اسفندیار بود و صاحب مقالات و آدابی است که در کتب حکمامدوّن است و گویند او گفت اگر بمن گویند مبین چشمهارا بر هم می نهم و اگر گویند مشنو گوشها میگیرم و اگر گویند مگوی لب فرو میبندم لکن اگر گویند مفهم آن نتوانم ، چه این یک در اختیار من نباشد. و مرحوم دُرّی در حاشیه ٔ کتاب میگوید وی همیشه بشاش بود و مردم بلد او از این رو او را دیوانه گمان بردند و بقراط را بعلاج وی مأمور کردند و او به وی خوردن شیر تجویز کرد چون شیر بیاوردند گفت این شیر بزی سیاه و جوان است و چون تحقیق کردند چنان بود که او گفته بود و بقراطاز فراست او در عجب شد و دیری با او در علوم حکمیة بحث کرد از آن پس بقراط گفت همشهریان وی دیوانه اند نه او. (نقل بمعنی از ترجمه ٔ نزهة الارواح ).
