راهنشین
لغت‌نامه دهخدا
راهنشین . [ ن ِ ] (نف مرکب ) که در راه بنشیند. که بر سر راه بنشیند. || کنایه از گدا و مردم بی خانمان . (لغت محلی شوشتر، نسخه ٔ خطی متعلق بکتابخانه ٔ مؤلف ). کنایه از گدا و بی خانمان که بر سر راه نشسته گدایی کند. (از برهان ) (ارمغان آصفی ) (آنندراج ) (بهار عجم ) (از فرهنگ نظام ). چنانچه دریوز گدایی را گویند که از درها جوید، راه نشین گدایی را گویند که بر سر راهها بنشیند و سؤال کند. (رشیدی ). گدا که در معابر بنشیند سؤال را. (یادداشت مؤلف ). گدا. (ناظم الاطباء) :
دلخواه که هست ماه خرگاه نشین
خورشید بود بکوی او راه نشین
از دیده ٔ من برون نخواهد رفتن
کو شاه من است و چشم من راهنشین .
|| خاک نشین و اهل خاک که کنایه از افتاده و متواضع باشد :
ساکنان حرم ستر و عفاف ملکوت
با من راه نشین ساغر مستانه زدند.
با من راه نشین خیز وسوی میکده آی
تا ببینی که در آن حلقه چه صاحب جاهم .
|| کنایه از مسافر و راهگذار. (بهار عجم ) (از آنندراج ) (ارمغان آصفی ). || غریب . (برهان ) (ناظم الاطباء)(از رشیدی ) (لغت محلی شوشتر). || قاصد. (برهان ) (لغت محلی شوشتر). قاصد و پیک . (ناظم الاطباء). || کنایه از طبیبی که بر سر راه نشیند و دارو فروشد. (رشیدی ) (ارمغان آصفی ) (بهار عجم ) (آنندراج ). طبیبی که بواقع طبیب نیست کلاشی و دکانداری را بر سر راه نشیند :
متاع من که خرد در دیار فضل و ادب
حکیم راه نشین را چه رفت در یونان .
طبیب راه نشین قدر عشق نشناسد
برو بدست کن ای مرده دل مسیح دمی .
|| کنایه از کسی که بسیار راه میرفته باشد. (برهان ) (لغت محلی شوشتر). || آشکار و هویدا. (ناظم الاطباء). || عاشق شیدا. (لغت محلی شوشتر). (در معنی اخیر جای دیگر دیده نشد).
دلخواه که هست ماه خرگاه نشین
خورشید بود بکوی او راه نشین
از دیده ٔ من برون نخواهد رفتن
کو شاه من است و چشم من راهنشین .
الهی همدانی (از نظام ).
|| خاک نشین و اهل خاک که کنایه از افتاده و متواضع باشد :
ساکنان حرم ستر و عفاف ملکوت
با من راه نشین ساغر مستانه زدند.
حافظ.
با من راه نشین خیز وسوی میکده آی
تا ببینی که در آن حلقه چه صاحب جاهم .
حافظ.
|| کنایه از مسافر و راهگذار. (بهار عجم ) (از آنندراج ) (ارمغان آصفی ). || غریب . (برهان ) (ناظم الاطباء)(از رشیدی ) (لغت محلی شوشتر). || قاصد. (برهان ) (لغت محلی شوشتر). قاصد و پیک . (ناظم الاطباء). || کنایه از طبیبی که بر سر راه نشیند و دارو فروشد. (رشیدی ) (ارمغان آصفی ) (بهار عجم ) (آنندراج ). طبیبی که بواقع طبیب نیست کلاشی و دکانداری را بر سر راه نشیند :
متاع من که خرد در دیار فضل و ادب
حکیم راه نشین را چه رفت در یونان .
سعدی .
طبیب راه نشین قدر عشق نشناسد
برو بدست کن ای مرده دل مسیح دمی .
حافظ.
|| کنایه از کسی که بسیار راه میرفته باشد. (برهان ) (لغت محلی شوشتر). || آشکار و هویدا. (ناظم الاطباء). || عاشق شیدا. (لغت محلی شوشتر). (در معنی اخیر جای دیگر دیده نشد).
