رجب

رجب . [ رَ ج َ ] (ع اِ) ماه هفتم از سال تازیان ، و آن رارجب مضر هم گویند لأنهم کانوا اشد تعظیماً له . ج ، اَرجاب ، اَرْجُب ، رِجاب ، رُجوب ، رَجَبات . (از منتهی الارب ) (از ناظم الاطباء). جج ، اَراجیب ، اَراجِب ، ارجبانات ، اَرْجِبة. (ناظم الاطباء): مُنْصَل الأسِنّة؛ ماه رجب . (منتهی الارب ). مُنْصِل الأل ّ (اَل ّ ج ِ اَلّة، نیزه ٔ کوچک که پیکان آن پهن باشد)؛ رجب . (از منتهی الارب ). از ماههای عربی است میان جمادی الاَّخر و شعبان ، آن را رجب مضر نیز گویند بسبب احترامی که آن قبیله به آن ماه قایل بودند، و رجب الفرد نیز گویند زیرا ماههای حرام چهار است که سه تا از آنها یعنی ذیقعده و ذیحجه و محرم بدنبال هم آیند و تنها یکی جداست که آنهم رجب است . ج ، اَرجاب ، رُجوب ، رِجاب و نیز رَجَبات به صیغه ٔ جمع مؤنث به اعتبار شبهایی که رجب برای آنان وضع شده . (از اقرب الموارد). مأخوذ از ترجیب که معنی تعظیم است چون این ماه را عرب شهراﷲ گفته اند و تعظیم کردندی لهذا به این اسم مسمی شده ، و از پیغمبر (ص ) نیز روایت است که رجب نام جویی است در بهشت از عسل شیرین تر و از برف سفیدتر هرکه در این ماه روزه دارد از آن جویش آب دهند از این سبب ماه مذکور را رجب نام کردند، از رساله ٔ نجوم که کمال معتبر بود. (از آنندراج ) (از غیاث اللغات ). ماه بزرگوار. (مهذب الاسماء). ماه هفتم از سال قمری عرب میان جمادی الاَّخر و شعبان ، و هلال آنرا به مصحف بینند. شهراﷲ الاصم ، رجب الاصم ، رجب المرجب ، رجب الحرام ، منصل الاسنة، منصل الال ّ، رجب الفرد نیز گویند. در اول آن بقولی در سال 57 هَ . ق . ولادت حضرت امام محمد باقر است و بعضی سوم صفر گفته اند. در دوم این ماه ولادت حضرت امام علی النقی است (در سال 212 هَ . ق .) و در سوم آن (بسال 254) در سرمن رأی شهادت آن حضرت است و در دهم رجب بقولی ولادت حضرت امام محمد تقی است و در سیزدهم آن بقول مشهور سی سال پس از عام الفیل ولادت علی علیه السلام است در میان کعبه ٔ معظمه و در بیست وپنجم آن شهادت حضرت موسی بن جعفر است در بغداد. و بیست وهفتم آن روز مبعث حضرت رسول اکرم است . روز پانزدهم ماه رجب استفتاح است برای گشاده شدن درهای آسمان یا درهای کعبه در آن روز. رجوع به کلمه ٔ استفتاح شود. سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم آن ایام البیض است و اعمال استحبابی چند دارد. رجوع به ماده ٔایام البیض شود. (یادداشت مرحوم دهخدا) :
دو ربیع و دو جمادی و تمام رجبی .

منوچهری .

نزد مردم مر رجب را آب و جاه و حرمتست
گرچه گاو و خر نداند حرمت ماه رجب .

ناصرخسرو.

زیشان جز از محال و خرافات کی شنود
آدینه ها و عید نه شعبان و نه رجب .

ناصرخسرو.