زاب سفلی

زاب سفلی . [ ب ِ س ُ لا ] (اِخ ) یا رود کاپریوس رودی بوده که در ایالت آشور [ مشرق دجله ] جریان داشته است . در کنار ناحیه ٔ آدیابن نزدیک بمصب رود خابور در دجله وارد میگردیده است . مرحوم پیرنیا در ایران باستان آرد: تیگران [ پادشاه ارمنستان و دوست متحد مهرداد ششم که پس از شکست دادن سلوکیان خود بجای ایشان بر تخت نشست ] آدیابن را که در جریان وسطی دجله واقع بود و تا زاب سفلی امتداد می یافت بتصرف درآورد. (ایران باستان ج 3 ص 2278). و در ص 2429 آمده : سپس او [ بلاش آخرین پادشاه نامی اشکانی 51 یا 52 م . ] در کنار رود کاپریوس [زاب سفلی ]موقع محکمی را اشغال کرد و آماده ٔ جنگ گردید، و تا رود مزبور راند. (ایران باستان ج 3 ص 2429). و در ص 2515 آمده : بین النهرین غربی از خابور تا التقای این رود با فرات مجدداً بدست [رومیها] افتاد و این طرف دجله از رود مزبور تا زاگرس (جبل الطاق ) نیز به آنها اختصاص یافت ، زیرا آدیابن را حفظ کردند یعنی صفحه ٔ بین زاب علیا و زاب سفلی یا زاب بزرگ و کوچک مطیع رومیها گردید و پادشاهان آن که تا این زمان دست نشانده ٔ پارتیها بودند دست نشانده ٔ رومیها شدند. (از سپارتیانوس کتاب سوروس ، بند 18) (ایران باستان ج 3 ص 2515).
مرحوم رشید یاسمی آرد: در فهرست مبسوطی که ازفتوحات او باقی است نام اکثر نقاط لرستان و کردستان فعلی مثل بلاد قدیمی که در محل شهر زور و آلتون کوپر و جلوان و غیره واقع بوده مذکور است . در 1154 ق .م . سلطنت پادشاه آشور را بپایان آورد. از سمت مشرق دولت او بحوالی تخت جمشید فارس رسید. الواح سفالی بنام او در ممسنی کشف شده است . تمام ناحیه ٔ شرقی دجله تا زاب سفلی در دست او بود در 1150 فوت شد و پس از او عیلام دچار انحطاط فاحش گردید. (تاریخ کرد رشیدیاسمی ص 43). و در ص 56 بنقل از کتیبه ٔ قصر سارگن گوید: سارگن از کوه کولار در نواحی زاب سفلی [ شمال شهر زور ] گذشته بسرعت قدم در خاک مانائی نهاد. اولوسونو که دست نشانده ٔ سارگن بود او را پذیره شده و متفقاً بولایت پارسوآش [ مغرب دریاچه ٔ ارومیه ] قدم نهادند. حکام نمری و ماد و بسی نقاط دیگر پیشکشی های لایق گذرانیدند.منجمله اسبان چالاکی که بر دو پا بلند میشدند. (تاریخ کرد رشیدیاسمی ص 66).
و رجوع به آلتون کوپری ،در قاموس الاعلام ترکی و کلمات آدیابن ، زاگروس ، زاب اصغر، زاب اکبر و زاب علیا و کاپریوس در همین لغت نامه شود.