زان معمولی

زان معمولی . [ ن ِ م َ ] (ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) مهمترین و وافرترین اقسام خانواده ٔ زان است که به فرانسه ، فو و فایارد و فوتو است و در گیاه شناسی فاگوس سلفاتیکا نامیده میشود. این درخت زیبا در جنگلها و در نقاط سردسیر شبه جزیره ٔ اسکاندیناوی تا 59 درجه از عرض شمالی بوفور یافت میشود. و همچنین در همه ٔ مناطق معتدل اروپا (تا کنار مدیترانه )، ارمنیه و آسیای صغیر و غیر آن . بلندی این درخت بطور متوسط 20 متر است و گاه نیز به 40 متر میرسد. بالای این درخت سخت انبوه است و سایه ای بزرگ تشکیل میدهد و از این رو جز اندکی نبات در سایه ٔ آن نمیروید. شاخهای آن افقی و بسیار مستقیم و پوشیده از یک پوست صیقلی سنجابی رنگ [ کبود ] روشن است و برگهای آن بیضی شکل ، نوک تیزو دارای دمی کوتاه میباشد. میوه ٔ این نوع از زان که از بهترین دانه های روغنی است و بفرانسه فن نامیده میشود مثلث و بطول 15 میلیمتر است . در ضخامت شبیه فندق است و برای همه ٔ حیوانات غذائی بسیار لذیذ است و روغن دانه های آن که بطریقه ای خاص گرفته میشود بسیار نیکو و قابل طبخ است و فراوان تر از روغن زیتون است . آتش چوب این نوع از درخت زان دارای حرارتی بیش از حرارت چوب بلوط است و بگفته ٔهرتیک اگر درجه ٔ حرارت چوب بلوط را 1497 فرض کنیم آتش چوب زان دارای 1540 درجه حرارت است . چوب زان را هرچند بخاطر انقباض و خشکی که دارد در ساختمانها نمیتوان بکار برد ولی برای ساختن کشتی و کلیه ٔ وسائل چوبی که باید در آب قرار گیرد و همچنین برای ساختن چوب تفنگ بکار میرود. (از دائرة المعارف بستانی ، زان ). ورجوع به آن کتاب در ذیل کلمه ٔ بلوط و همچنین رجوع به الموسوعة العربیه و گیاهان شمال تألیف دکتر احمد پارسا ج 2 ص 225 شود و نیز رجوع به آلش و زان شود.