زبدةالطرطیر

زبدةالطرطیر. [ زُ دَ تُطْ طَ ] (ع اِ مرکب ) ترترات پتاسیم اسیدی پاک بی تارتارات پتاسیم . (معجم طبی انگلیسی عربی : ترتر). بستانی آرد: مقصود کرم ترتر یعنی پتاس است و معمولاً برای تجارت مقداری ترتر آهک بدان اضافه میکنندولی خود آن بتنهائی سفید و متبلور بصورت قطعات چهارگوش است . در برابر هوا مقاومت دارد و فاقد بو میباشد. دارای طعمی ترش است و برای آسانتر ذوب شدن زبدةالطرطیر، در داروسازیها معمول آن است که بمقدار یک خمس آن اسید بوریک بر آن می افزایند و مخلوط این دو را درآب گرم حل میکنند و در نتیجه نمکی مرکب و غیر متبلور بدست می آید که در 34 وزن خود آب سرد، و 14 وزن خودآب گرم قابل ذوب است و طریقه ٔ عمل چنین است : تارتریک بازاری را در آب جوش ذوب میکنند و مقداری خاک رس یا مانند آن بر آن می افزایند. و بوسیله ٔ تبخیر آنرامتبلور میسازند، در این هنگام ذوب زبدةالطرطیر آسان نیست و برای آسان ساختن ذوب آن بتفصیلی که گذشت باید عمل شود. این ماده بخاطر خاصیت تعدیل و تلیین که دارد در طب بکار میرود و علاوه بر این دو خاصیت ، در جدار روده ها اثرات فراوانی میگذارد زیرا عصاره ٔ معده برای حل کردن آن کافی نیست و 4 تا 8 گرم آن برای ایجاد قولنجها و استفراغهای ثقلی کافی است و از این رو است که در حال تب و کلیه ٔ التهابات برای تخفیف حرارت والتهاب بکار میرود. برخی معتقدند که مداومت در استعمال مقداری اندک از آن برای علاج بیماری یرقان سودمنداست . برخی نیز در بیماری استسقاء صدری موضعی آنرا بکار برده اند. برای استفاده از خاصیت تعدیل زبدة الطرطیر 5 تا 15 گرم آنرا در یک لیتر آب مخلوط با شکر حل میکنند و برای تلیین یا اسهال 30 گرم آنرا در یک لیتر آب قرار میدهند، از این ماده شربتی نیز تهیه میکنند بدینگونه که نیم اوقیه از آنرا در 3 لیتر آب گرم ذوب میکنند و 3 اوقیه شکر و نصف اوقیه پوست خشک نشده ٔ لیمو بر آن می افزایند. (از دائرة المعارف بستانی ).رجوع به قاموس عصری ، عربی - انگلیسی و انگلیسی - عربی و تارتریک و اسید تارتریک در همین لغت نامه شود.