زبی
لغت‌نامه دهخدا
زبی .[ زَب ْی ْ ] (ع مص ) بار کردن . (شرح قاموس ) (منتهی الارب ). بار کردن کسی را. (آنندراج ) (متن اللغة). حمل است و جوهری این شعر را بگواه آورده است :
تلک استفدها و اعط الحکم والیها
فانها بعض ما تزبی لک الرقم .
و شعر زیر را ابن سیدة از کمیت آرد :
اء همدان ، مهلاً لاتصبح بیوتکم
بجهلکم ُ ام الدهیم و ما تزبی .
وبدین معنی است زبی در حدیث کعب : فقلت له کلمة ازبیه بذلک علی الازعاج ؛ یعنی سخنی گفتم تا بدین وسیله تحریک و وادار کنم او را ... این سخن ابن اثیر است . (از تاج العروس ). در حدیث کعب بن مالک است که :او را با دیگری محاورتی دست داد. روزی کعب داستان آن مجادلت نقل میکرد و میگفت : فقلت له کلمة لازبیه بذلک ؛ یعنی با او سخن گفتم تا مگر بدین وسیله ، او را ناراحت و پریشان کنم ، و «ازبیه » در این حدیث بهمان معنی است که گویند: زبیت الشی ٔ ازبیه ؛ هرگاه حمل کنند او را، زیرا چیزی را که حمل کنند حرکت دهند و از جای بکنند. (از نهایه ٔ ابن اثیر). || از پس راندن . (منتهی الارب ). از پس راندن کسی را. (آنندراج ). راندن . (شرح قاموس ) (متن اللغة). بمعنی راندن است و شعری را که جوهری شاهد زبی بمعنی حمل آورده ابن سیده بدین معنی تفسیر کرده است . (از تاج العروس ). || زبی به شر؛ ببدی رسانیدن . (منتهی الارب ). بدی رسانیدن کسی را. (متن اللغة). (آنندراج ) (شرح قاموس ) (تاج العروس ). || کندن چاله : حفر زبیة. (از متن اللغة). || خواندن کسی را به چیزی : زباه الی هذا؛ یعنی خواند او را به این چیز. (از منتهی الارب ). خواندن کسی را. (آنندراج ). گویند: ما زباهم الی هذا؛ یعنی چه چیز ایشان را بدین کار خوانده است و شاید وزاک در «ما وزاک الی هذا» که در تداول عامه ٔ عرب بمعنی ما دعاک ،یعنی «چه خوانده است ترا» آمده است ، محرف از زباک باشد. (از متن اللغة).
تلک استفدها و اعط الحکم والیها
فانها بعض ما تزبی لک الرقم .
و شعر زیر را ابن سیدة از کمیت آرد :
اء همدان ، مهلاً لاتصبح بیوتکم
بجهلکم ُ ام الدهیم و ما تزبی .
وبدین معنی است زبی در حدیث کعب : فقلت له کلمة ازبیه بذلک علی الازعاج ؛ یعنی سخنی گفتم تا بدین وسیله تحریک و وادار کنم او را ... این سخن ابن اثیر است . (از تاج العروس ). در حدیث کعب بن مالک است که :او را با دیگری محاورتی دست داد. روزی کعب داستان آن مجادلت نقل میکرد و میگفت : فقلت له کلمة لازبیه بذلک ؛ یعنی با او سخن گفتم تا مگر بدین وسیله ، او را ناراحت و پریشان کنم ، و «ازبیه » در این حدیث بهمان معنی است که گویند: زبیت الشی ٔ ازبیه ؛ هرگاه حمل کنند او را، زیرا چیزی را که حمل کنند حرکت دهند و از جای بکنند. (از نهایه ٔ ابن اثیر). || از پس راندن . (منتهی الارب ). از پس راندن کسی را. (آنندراج ). راندن . (شرح قاموس ) (متن اللغة). بمعنی راندن است و شعری را که جوهری شاهد زبی بمعنی حمل آورده ابن سیده بدین معنی تفسیر کرده است . (از تاج العروس ). || زبی به شر؛ ببدی رسانیدن . (منتهی الارب ). بدی رسانیدن کسی را. (متن اللغة). (آنندراج ) (شرح قاموس ) (تاج العروس ). || کندن چاله : حفر زبیة. (از متن اللغة). || خواندن کسی را به چیزی : زباه الی هذا؛ یعنی خواند او را به این چیز. (از منتهی الارب ). خواندن کسی را. (آنندراج ). گویند: ما زباهم الی هذا؛ یعنی چه چیز ایشان را بدین کار خوانده است و شاید وزاک در «ما وزاک الی هذا» که در تداول عامه ٔ عرب بمعنی ما دعاک ،یعنی «چه خوانده است ترا» آمده است ، محرف از زباک باشد. (از متن اللغة).
