زور
لغت‌نامه دهخدا
زور. (ع اِ) دروغ . (ترجمان القرآن ) (منتهی الارب ) (آنندراج ) (غیاث ) (ناظم الاطباء). کذب . (اقرب الموارد). ناراستی . فریب . نادرستی . دروغ . (یادداشت بخط مرحوم دهخدا). سخن دروغ . (دهار)... کلمه ٔ دیگر فارسی زور که بمعنی نادرست و دروغ است و در زبان عربی از فارسی به عاریت گرفته زور تلفظ می کنند (شهادة زور؛ گواهی دروغ )... در فرس زورَ بمعنی نادرست و دروغ و زورَکَرَ بمعنی بیدادگر است (کتیبه ٔ داریوش در بیستون ). در اوستا نیز زورَ بهمین معنی است . زورو جَت َ یعنی به زور زده شده ، به ناحق کشته شده . زورو بِرِت َ ؛ به زور برده شده ، بناحق گرفته شده . ناصرخسرو گفته ... (یسنا ص 126) :
بزرگوار حسین علی که مادح او
هر آنچه گوید در مدح او نباشد زور.
دور از فجور و فسق و بری از ریا و زور
شسته رسوم زرق و نبشته دو نیم وی .
دل و جان را همی بباید شست
از محال و خطا و گفتن زور.
این ناکس را من آزمودم
فعلش همه مکر باشد و زور.
جز از او سروری همه عجب است
جز بر او خواجگی همه زور است .
مرد باید که عیب خود بیند
بر ره زور و غیبه ننشیند
تو اگر عیب خود همی دانی
نئی از عامه بل جهانبانی .
ای قدرقدرتی که با عزمت
زور بازوی آسمان زور است .
و حق از باطل و زور از صدق جدا نکند. (سندبادنامه ص 85). تا به زخارف تمویه و تلبیس و زور و غرور او فریفته شدند. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 90). و پسر سرخک سامانی بدو نامه فرستاد واو را به مواعید زور و اقاویل غرور بفریفت . (ترجمه ٔتاریخ یمینی ایضاً ص 233). و او به معاذیر زور و اقاویل غرور تمسک جست . (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ایضاً ص 317).
بود انا الحق در لب منصور نور
بود انا اﷲ در لب فرعون زور.
شرح روضه گر دروغ و زور نیست
پس چرا چشمت از آن مخمور نیست .
و آنچه خلاف این نقل و حوالت کرده است تشنیع و تعصب و زور و بهتان است . (نقص الفضائح ص 297). در این تمنی زور و اباطیل غرور به اعتماد شوکت رجال و شکست رماح و نصال جمعیتی ساختند. (جهانگشای جوینی ). و بعضی سرقه و زور و فسق و فجور را از مردانگی و یگانگی میدانسته اند. (جهانگشای جوینی ).
به گور گبر ماند زاهد زور
درون مردار و بیرون مشک و کافور.
|| کفر و شرک با خدای عز و جل . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || عیدهای جهودان و ترسایان . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). اعیاد یهود و نصاری . ذُکْران . یادکرد. عید و عزای دینی یهود و نصاری . (یادداشت بخط مرحوم دهخدا). || مجلس سرود. (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). مجلس غناء. (از اقرب الموارد). || آنچه به خدایی گیرند آنرا مشرکان . (منتهی الارب ) (آنندراج ). آنچه مشرکین آنرا به خدایی گیرند. (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || زور و توانایی و هذه وفاق بین لغة العرب و الفرس . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (از ناظم الاطباء). قوة. یقال : «ما له زور و لا صیور؛ ای لا قوة له ُ و لا مرجع الیه » . (از اقرب الموارد). || باطل از هر چیزی . || لذت طعام و خوبی آن . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد).
بزرگوار حسین علی که مادح او
هر آنچه گوید در مدح او نباشد زور.
فرخی (از یادداشت بخط مرحوم دهخدا).
دور از فجور و فسق و بری از ریا و زور
شسته رسوم زرق و نبشته دو نیم وی .
منوچهری (یادداشت ایضاً).
دل و جان را همی بباید شست
از محال و خطا و گفتن زور.
ناصرخسرو (از یسنا ص 126).
این ناکس را من آزمودم
فعلش همه مکر باشد و زور.
ناصرخسرو.
جز از او سروری همه عجب است
جز بر او خواجگی همه زور است .
مسعودسعد(از یادداشت بخط مرحوم دهخدا).
مرد باید که عیب خود بیند
بر ره زور و غیبه ننشیند
تو اگر عیب خود همی دانی
نئی از عامه بل جهانبانی .
سنائی .
ای قدرقدرتی که با عزمت
زور بازوی آسمان زور است .
انوری .
و حق از باطل و زور از صدق جدا نکند. (سندبادنامه ص 85). تا به زخارف تمویه و تلبیس و زور و غرور او فریفته شدند. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 90). و پسر سرخک سامانی بدو نامه فرستاد واو را به مواعید زور و اقاویل غرور بفریفت . (ترجمه ٔتاریخ یمینی ایضاً ص 233). و او به معاذیر زور و اقاویل غرور تمسک جست . (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ایضاً ص 317).
بود انا الحق در لب منصور نور
بود انا اﷲ در لب فرعون زور.
مولوی .
شرح روضه گر دروغ و زور نیست
پس چرا چشمت از آن مخمور نیست .
مولوی .
و آنچه خلاف این نقل و حوالت کرده است تشنیع و تعصب و زور و بهتان است . (نقص الفضائح ص 297). در این تمنی زور و اباطیل غرور به اعتماد شوکت رجال و شکست رماح و نصال جمعیتی ساختند. (جهانگشای جوینی ). و بعضی سرقه و زور و فسق و فجور را از مردانگی و یگانگی میدانسته اند. (جهانگشای جوینی ).
به گور گبر ماند زاهد زور
درون مردار و بیرون مشک و کافور.
سعدی .
|| کفر و شرک با خدای عز و جل . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || عیدهای جهودان و ترسایان . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). اعیاد یهود و نصاری . ذُکْران . یادکرد. عید و عزای دینی یهود و نصاری . (یادداشت بخط مرحوم دهخدا). || مجلس سرود. (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). مجلس غناء. (از اقرب الموارد). || آنچه به خدایی گیرند آنرا مشرکان . (منتهی الارب ) (آنندراج ). آنچه مشرکین آنرا به خدایی گیرند. (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || زور و توانایی و هذه وفاق بین لغة العرب و الفرس . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (از ناظم الاطباء). قوة. یقال : «ما له زور و لا صیور؛ ای لا قوة له ُ و لا مرجع الیه » . (از اقرب الموارد). || باطل از هر چیزی . || لذت طعام و خوبی آن . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد).
