شادخوار
لغت‌نامه دهخدا
شادخوار. [خوا / خا ] (نف مرکب ) خوشحال و فرحناک . (فرهنگ جهانگیری ). نیکبخت . عیاش . (ناظم الاطباء). گذراننده ٔ معاش بی زحمت و کدورت و تنگی . (برهان قاطع) :
زین سو سپه توانگر و زان سو خزینه پر
و اندر میان رعیت خشنود و شادخوار.
دشمنانت مستمند و مبتلا و ممتحن
دوستانت شادمان و شادکام و شادخوار.
تو شادخوار و شاد کام و شادمان و شاددل
بدخواه تو غلطیده اندر پای پیل پوستین .
مستی کنی و باده خوری سال و سالیان
شکر گزی و نوش مزی شاد و شادخوار.
به پیری و بخواری باز گردد
به آخر هر جوان شاد خواری .
تو ملک هم کوه احسانی و هم دریای جود
چه عجب گر کس ز نزدت باز گردد شادخوار.
شادخوار از تو سلاطین و ترا گشته مطیع
نوش خوار از تو رعایا و ترا گفته دعا.
تا بر نشاط مجلس سلطان ابوالملوک
باشیم شادمان و نشینیم شادخوار.
به روی خوبان دلشاد و شادخوار بزی
که در حقیقت دلشاد و شادخوار تویی .
باده شناس مایه ٔ شادی و خرمی
بی باده هیچ جان نشد از مایه شادخوار.
رایتت منصور و تیغت تیز و ملکت مستقیم
دولتت پیروز و بختت نیک و طبعت شاد خوار.
عزیز باد هر آنکس که روز و شب خواهد
گشاده طبع و تن آسان و شادخوار اورا.
دشمن شادخوار بسیار است
دوستی غمگسار بایستی .
گر بگهر بازرفت جان براهیم
احمد مختار شادخوار بماناد.
تو شادی کن ار شادخواران شدند
تو با تاجی ار تاجداران شدند.
ز سرسبزی او جهان شادخوار
جهان را ز چندین ملک یادگار.
شراب خورد نهان از رقیب شب همه شب
ز بامداد خوش و شادخوار می آید.
کامم از تلخی غم چون زهر گشت
بانگ نوش شادخواران یاد باد.
|| زنان مطربه و فاحشه را گویند. (فرهنگ جهانگیری ) :
جهان چون شادخواری بود لیکن
بماند آن شادخوار اکنون ز شادی .
|| شرابخواره . (فرهنگ جهانگیری ). کسی که بی اغیار شراب خورد. (شرفنامه ٔ منیری ). میخواره ٔ بی ترس و بیم . (برهان قاطع). شخصی که بی مدّعی باده خورد. (فرهنگ خطی ) :
آن شنبلید کفته چو رخسار دردمند
وان ارغوان شکفته چو رخسار شادخوار.
در بوستان نهند به هر جای مجلسی
چون طبع عیش پرور، چون جان شادخوار.
زین سو سپه توانگر و زان سو خزینه پر
و اندر میان رعیت خشنود و شادخوار.
فرخی (از فرهنگ جهانگیری ).
دشمنانت مستمند و مبتلا و ممتحن
دوستانت شادمان و شادکام و شادخوار.
فرخی (از حاشیه ٔ برهان قاطع چ معین ).
تو شادخوار و شاد کام و شادمان و شاددل
بدخواه تو غلطیده اندر پای پیل پوستین .
فرخی .
مستی کنی و باده خوری سال و سالیان
شکر گزی و نوش مزی شاد و شادخوار.
منوچهری .
به پیری و بخواری باز گردد
به آخر هر جوان شاد خواری .
ناصرخسرو.
تو ملک هم کوه احسانی و هم دریای جود
چه عجب گر کس ز نزدت باز گردد شادخوار.
اسدی .
شادخوار از تو سلاطین و ترا گشته مطیع
نوش خوار از تو رعایا و ترا گفته دعا.
ابوالفرج رونی .
تا بر نشاط مجلس سلطان ابوالملوک
باشیم شادمان و نشینیم شادخوار.
مسعودسعد.
به روی خوبان دلشاد و شادخوار بزی
که در حقیقت دلشاد و شادخوار تویی .
مسعودسعد.
باده شناس مایه ٔ شادی و خرمی
بی باده هیچ جان نشد از مایه شادخوار.
مسعودسعد.
رایتت منصور و تیغت تیز و ملکت مستقیم
دولتت پیروز و بختت نیک و طبعت شاد خوار.
امیرمعزی (از آنندراج ).
عزیز باد هر آنکس که روز و شب خواهد
گشاده طبع و تن آسان و شادخوار اورا.
عبدالواسع جبلی (از آنندراج ).
دشمن شادخوار بسیار است
دوستی غمگسار بایستی .
عمادی شهریاری .
گر بگهر بازرفت جان براهیم
احمد مختار شادخوار بماناد.
خاقانی .
تو شادی کن ار شادخواران شدند
تو با تاجی ار تاجداران شدند.
نظامی .
ز سرسبزی او جهان شادخوار
جهان را ز چندین ملک یادگار.
نظامی .
شراب خورد نهان از رقیب شب همه شب
ز بامداد خوش و شادخوار می آید.
کمال الدین اسماعیل (از فرهنگ نظام ).
کامم از تلخی غم چون زهر گشت
بانگ نوش شادخواران یاد باد.
حافظ.
|| زنان مطربه و فاحشه را گویند. (فرهنگ جهانگیری ) :
جهان چون شادخواری بود لیکن
بماند آن شادخوار اکنون ز شادی .
ناصرخسرو (از فرهنگ جهانگیری ).
|| شرابخواره . (فرهنگ جهانگیری ). کسی که بی اغیار شراب خورد. (شرفنامه ٔ منیری ). میخواره ٔ بی ترس و بیم . (برهان قاطع). شخصی که بی مدّعی باده خورد. (فرهنگ خطی ) :
آن شنبلید کفته چو رخسار دردمند
وان ارغوان شکفته چو رخسار شادخوار.
قطران (از انجمن آرای ناصری ).
در بوستان نهند به هر جای مجلسی
چون طبع عیش پرور، چون جان شادخوار.
ازرقی (از فرهنگ جهانگیری ).
