شانه کردن

شانه کردن . [ ن َ / ن ِ ک َ دَ ] (مص مرکب ) با شانه مو را باز کردن و پاک کردن . (فرهنگ نظام ). بمعنی شانه زدن . (بهار عجم ) (آنندراج ). خوارکردن و از هم باز کردن تارهای موی سر تا درهم و ژولیده و کرک ننماید :
که باز شانه کند همچو باد سنبل را
به پیش چنگل خونریز تارک عصفور.

(منسوب به رودکی ).

گهی اشک گوزنان دانه کردی
گهی دنبال شیران شانه کردی .

نظامی .

شقایق سنگ را بتخانه کردی
صبا جعد چمن را شانه کردی .

نظامی .

ز هر سو شاخ گیسو شانه میکرد
بنفشه بر سرگل دانه میکرد.

نظامی .

باد گیسوی عروسان چمن شانه کند
بوی نسرین و قرنفل ببرد در اقطار.

سعدی .

دمیکه خواهم ازو بوسه زلف شانه کند
رهد ز شانه زدن تافتن بهانه کند.

شهید قمی (از ارمغان آصفی ).

|| ساختن شانه . درست کردن شانه : مشاطة؛ صنعت شانه کردن . (منتهی الارب ). تراشیدن شانه . || شانه خالی کردن و اعراض نمودن . (فرهنگ نظام ). اعراض و بهانه کردن . در عنصر دانش بمعنی مضایقه نمودن است . (بهار عجم ).اعراض کردن . روگردانیدن . سرپیچیدن . سرباز زدن . (از مجموعه ٔ مترادفات ص 44). شانه گردانیدن .
- از گرد عدم شانه کرد ؛ موجود شد و آفرید و ظاهر شد و کرد. کذا فی الادات و معنی ترکیب آن است که عدم را دور کرد. (مؤید الفضلاء).