شریف

شریف . [ ش َ ] (اِخ ) جرجانی . میر سیدشریف ، علی بن محمد جرجانی ، دانشمند ایرانی (متولد 740 هَ . ق . در گرگان ، متوفای 816 هَ . ق . در شیراز). وی در حکمت و عرفان و علوم ادبی دست داشت . سعدالدین تفتازانی او را در سال 779 هَ . ق . در قصر زرد به شاه شجاع مظفری معرفی کرد و شاه او را با خود به شیراز برد و وی را مامور تدریس در مدرسه ٔ دارالشفاء کرد. پس از فتح شیراز به دست تیمور این پادشاه اورا به سمرقند برد. وی پس از مرگ تیمور بار دیگر به شیراز آمد و در همان شهر به سن 76سالگی درگذشت . مقبره ٔ او اکنون در محله ٔ سردُزک زیارتگاه است . وی با سعدالدین تفتازانی مناقشات علمی داشت . از آثار اوست : رساله ٔ «الکبری فی المنطق »، رساله ای در مراتب وجود، حاشیه بر شرح مطالع، شرح مواقف عضدالدین ایجی . (فرهنگ فارسی معین ). از آثار مهم او می توان : کتاب التعریفات (معروف به تعریفات جرجانی )، ترجمان القرآن ، امثله ،صرف میر، صغری و کبری را نام برد. (از دایرة المعارف فارسی ). هدایت رباعی زیر را از وی نقل کرده است :
ای حسن ترا به هر مقامی نامی
وی از تو به هر دلی شده پیغامی
کس نیست که نیست بهره ور از توولیک
اندر خور خود به جرعه ای یا جامی .

(ریاض العارفین ص 212).

رجوع به دایرة المعارف فارسی (مدخل جرجانی ) و فرهنگ سخنوران و مآخذ مندرج در آن و ریحانة الادب شود.