شنبد
لغت‌نامه دهخدا
شنبد. [ شَم ْ ب َ / ب ِ ] (اِ) شنبه را گویند که روز اول هفته است . (برهان ) (آنندراج ). روز شنبه . (جهانگیری ). روز اول هفته یعنی روز شنبه . (ناظم الاطباء). یوم السبت . اول هفته :
ز اردیبهشت روزی ده رفته روز شنبد
قصه فکنده زی باده بدست موبد.
تو ز همه جهان به پیشی و نام
همچو ز جمع روزها شنبدی .
به فال نیک و به روز مبارک شنبد
نبید گیر و مده روزگار خویش به بد.
بشادی روز رام و روز شنبد
فرودآمد به لشکرگاه موبد.
خیال خوش دهد زان دل بیازد
خیال زشت آرد دل بتندد
تویی آدینه و او وقت خطبه
ز آدینه جدا چون روز شنبد.
- یکشنبدی ؛ یک شنبهی . منسوب به روز یکشنبه :
همین روزه ٔ پاک یکشنبدی
ز هر درپرستیدن ایزدی .
و رجوع به شنبه و یکشنبه شود.
|| گنبد. شنبد بمعنی گنبد و بهرام گور گنبد به هفت جا ساخته بوده است و هر گنبدی منسوب به ستاره ای و هر روز منسوب به آن ستاره با لباس مخصوص در گنبدی بسر بردی چنانکه گنبد ششم به روز پنجشنبه افتادی و روز هفتم که به گنبد هفتم رفتی آن را شش شنبه گفتی ، نام جمعه که عربی است بعد از ظهور اسلام در هفته آورده اند و اصل آن یوم الزینة بود زیرا خود را با لباسهای خوب زینت میداده اند و عجم آن را روز آذینه گفتند که در پارسی بمعنی زینت است . (از انجمن آرا) (از آنندراج ). اما ظاهراً به معنی گنبد بر اساسی نباشد.
ز اردیبهشت روزی ده رفته روز شنبد
قصه فکنده زی باده بدست موبد.
اشنانی جویباری (از صحاح الفرس ).
تو ز همه جهان به پیشی و نام
همچو ز جمع روزها شنبدی .
فرخی .
به فال نیک و به روز مبارک شنبد
نبید گیر و مده روزگار خویش به بد.
منوچهری .
بشادی روز رام و روز شنبد
فرودآمد به لشکرگاه موبد.
(ویس و رامین ).
خیال خوش دهد زان دل بیازد
خیال زشت آرد دل بتندد
تویی آدینه و او وقت خطبه
ز آدینه جدا چون روز شنبد.
مولوی .
- یکشنبدی ؛ یک شنبهی . منسوب به روز یکشنبه :
همین روزه ٔ پاک یکشنبدی
ز هر درپرستیدن ایزدی .
فردوسی .
و رجوع به شنبه و یکشنبه شود.
|| گنبد. شنبد بمعنی گنبد و بهرام گور گنبد به هفت جا ساخته بوده است و هر گنبدی منسوب به ستاره ای و هر روز منسوب به آن ستاره با لباس مخصوص در گنبدی بسر بردی چنانکه گنبد ششم به روز پنجشنبه افتادی و روز هفتم که به گنبد هفتم رفتی آن را شش شنبه گفتی ، نام جمعه که عربی است بعد از ظهور اسلام در هفته آورده اند و اصل آن یوم الزینة بود زیرا خود را با لباسهای خوب زینت میداده اند و عجم آن را روز آذینه گفتند که در پارسی بمعنی زینت است . (از انجمن آرا) (از آنندراج ). اما ظاهراً به معنی گنبد بر اساسی نباشد.
