شیم
لغت‌نامه دهخدا
شیم . (اِ) قسمی ماهی فلس دار که در پشت نقطه های سیاه دارد. (ناظم الاطباء) (از برهان ) (از فرهنگ جهانگیری ) (فرهنگ اوبهی ) (از غیاث ) (از انجمن آرا) (از آنندراج ). ماهیی بود سپید و به رود جیحون بسیار بود. (لغت فرس اسدی ). سیم . (فرهنگ فارسی معین ) :
می بر آن ساعدش از ساتگنی سایه فکند
گفتی از لاله پشیزستی بر ماهی شیم .
تا بود عارض بت رویان چون سیم سپید
تا بود ساعد مه رویان چون ماهی شیم .
چون ماهی شیم کی خورد غوطه چغوک
کی دارد جغد خیره سر لحن چکوک .
مرد باید که مار گرزه بود
نه نگار آورد چو ماهی شیم .
ماه دیده ست کسی نرمتر ازماهی شیم .
ابوحنیفه ٔ اسکافی (از تاریخ بیهقی چ ادیب ص 389).
میروی هموار و گویی ایدرم
مار می گیری که این ماهیست شیم .
اندر پلیدزادگی و پاکزادگی
تو چغز حوض کوثر و من شیم کوثرم .
ز ناسپاسی یک موی او به زیر زمین
شود چو سرمه سم گاو با پشیزه ٔ شیم .
زهی کهی و خهی چشمه ای که اندر وی
قرار گیرد مار شکنج و ماهی شیم .
سموم قهر تو با آب اگر عتاب کند
پشیز دام شود بر مسام ماهی شیم .
زلفهایش بدست من چون شست
من چو صیاد و او چوماهی شیم .
آیا شیم ماهی غزل لاله یا قزل آلاست ؟
|| کلمه ای است که در تعظیم و تبجیل مانند شیخ و خواجه و حضرت و جناب استعمال می کنند. (ناظم الاطباء) (از برهان ).
می بر آن ساعدش از ساتگنی سایه فکند
گفتی از لاله پشیزستی بر ماهی شیم .
معروفی .
تا بود عارض بت رویان چون سیم سپید
تا بود ساعد مه رویان چون ماهی شیم .
فرخی .
چون ماهی شیم کی خورد غوطه چغوک
کی دارد جغد خیره سر لحن چکوک .
لبیبی .
مرد باید که مار گرزه بود
نه نگار آورد چو ماهی شیم .
ابوحنیفه ٔ اسکافی .
ماه دیده ست کسی نرمتر ازماهی شیم .
ابوحنیفه ٔ اسکافی (از تاریخ بیهقی چ ادیب ص 389).
میروی هموار و گویی ایدرم
مار می گیری که این ماهیست شیم .
ناصرخسرو.
اندر پلیدزادگی و پاکزادگی
تو چغز حوض کوثر و من شیم کوثرم .
سوزنی .
ز ناسپاسی یک موی او به زیر زمین
شود چو سرمه سم گاو با پشیزه ٔ شیم .
سوزنی .
زهی کهی و خهی چشمه ای که اندر وی
قرار گیرد مار شکنج و ماهی شیم .
سوزنی .
سموم قهر تو با آب اگر عتاب کند
پشیز دام شود بر مسام ماهی شیم .
انوری (از جهانگیری ).
زلفهایش بدست من چون شست
من چو صیاد و او چوماهی شیم .
بخاری (از انجمن آرا).
آیا شیم ماهی غزل لاله یا قزل آلاست ؟
|| کلمه ای است که در تعظیم و تبجیل مانند شیخ و خواجه و حضرت و جناب استعمال می کنند. (ناظم الاطباء) (از برهان ).
