صالح آباد
لغت‌نامه دهخدا
صالح آباد. [ ل ِ ] (اِخ ) بخش صالح آباد یکی از بخشهای ده گانه ٔ شهرستان ایلام و حدود و مشخصات آن به شرح زیر است : ازطرف شمال به بخش چوار، از طرف جنوب به بخش مهران ، از طرف خاور به بخش ارکواز، از باختر به کشور عراق .
وضع طبیعی :منطقه ای است کوهستانی و هر قدر از شمال به جنوب نزدیک شود ارتفاع کوهها و دشت آن کاسته میشود و به همین لحاظ قسمت علیای بخش ، سردسیر و قسمت وسط معتدل و قسمت سفلی (جنوب و غرب ) گرمسیر است .
ارتفاعات : امتداد شمال باختری کبیرکوه در شمال شهر ایلام که شمال این دهستان نیز محسوب میشودگره خوردگی مهمی تشکیل داده بنام کوه ماشت نامیده میشود که قله ٔ آن 2658 گز مرتفعتر از سطح دریا و بلندترین کوه بخش میباشد. قسمت جنوب خاوری کوه ماشت به کوه شلم مشهور و ارتفاع آن 2208 گز است . در قسمت مرکزی بخش ، کوه شاه نخجیر واقع شده ارتفاع بلندترین قله ٔ آن 1870 گز است . کوه کمرک سرخ و کوه خلیفه در باختر بخش در منطقه ٔ گرمسیر واقع و ارتفاع آن 1006 و 1037 گز میباشد. آخرین رشته ٔ ارتفاعات غربی بخش بنام کوههای کولک کوچک و بزرگ است که در مرز عراق واقع شده و مرتفعترین قله ٔ آن به ارتفاع 984 گز است .
رودخانه : رودخانه های بخش به شرح زیر است : 1- رودخانه ٔ کنجان چم ، سرچشمه ٔ آن حدود سرآب آفتاب و گل گل بخش ارکواز بوده از باختر این بخش گذشته وارد بخش مهران میگردد. آب آن بسیار است ولی چون در گودی واقع شده استفاده ای به این بخش نمی رساند. چنانچه در حدود مرتع گچ میرزا، سدی به این رودخانه بسته شود اراضی مستعد امیرآباد و قالبه را مشروب خواهد کرد و ممکن است از فشار آب ، مولدبرقی نیز به کار افتد. 2- رودخانه ٔ تنگ گراب ، سرچشمه ٔ آن حدود قراء پنج ستون است و پس از گذشتن از تنگ گراب و مشروب کردن قریه ٔ چم آب در جنوب بان ویزه به رودخانه ٔ گدارخوش منتهی میشود. 3- رودخانه ٔ چم سرخ ، سرچشمه ٔ آن حدود آب گرمه ٔ جنوب صالح آباد است . پس از گذشتن از تنگ چم سرخ و تنگ شور شیرین بطرف کشور عراق جاری میگردد.
جنگل : کوههای شمال وخاوری بخش مستور از جنگل و اشجار آن اکثر بلوط و بنه است و زغال و چوب از آن تهیه میشود.
این بخش از 28 آبادی بزرگ و کوچک تشکیل شده ، جمعیت آن در حدود 5500 تن و مرکز بخش ده صالح آباد یا خاصعلی و قراء مهم آن به شرح زیر است : هفت چشمه ، شاه آباد، بانقلان ، چاله سرا، چشمه کبود. راه شوسه ٔ ایلام به همدان تقریباً در طول بخش کشیده شده و از وسط آن میگذرد. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 5).
وضع طبیعی :منطقه ای است کوهستانی و هر قدر از شمال به جنوب نزدیک شود ارتفاع کوهها و دشت آن کاسته میشود و به همین لحاظ قسمت علیای بخش ، سردسیر و قسمت وسط معتدل و قسمت سفلی (جنوب و غرب ) گرمسیر است .
ارتفاعات : امتداد شمال باختری کبیرکوه در شمال شهر ایلام که شمال این دهستان نیز محسوب میشودگره خوردگی مهمی تشکیل داده بنام کوه ماشت نامیده میشود که قله ٔ آن 2658 گز مرتفعتر از سطح دریا و بلندترین کوه بخش میباشد. قسمت جنوب خاوری کوه ماشت به کوه شلم مشهور و ارتفاع آن 2208 گز است . در قسمت مرکزی بخش ، کوه شاه نخجیر واقع شده ارتفاع بلندترین قله ٔ آن 1870 گز است . کوه کمرک سرخ و کوه خلیفه در باختر بخش در منطقه ٔ گرمسیر واقع و ارتفاع آن 1006 و 1037 گز میباشد. آخرین رشته ٔ ارتفاعات غربی بخش بنام کوههای کولک کوچک و بزرگ است که در مرز عراق واقع شده و مرتفعترین قله ٔ آن به ارتفاع 984 گز است .
رودخانه : رودخانه های بخش به شرح زیر است : 1- رودخانه ٔ کنجان چم ، سرچشمه ٔ آن حدود سرآب آفتاب و گل گل بخش ارکواز بوده از باختر این بخش گذشته وارد بخش مهران میگردد. آب آن بسیار است ولی چون در گودی واقع شده استفاده ای به این بخش نمی رساند. چنانچه در حدود مرتع گچ میرزا، سدی به این رودخانه بسته شود اراضی مستعد امیرآباد و قالبه را مشروب خواهد کرد و ممکن است از فشار آب ، مولدبرقی نیز به کار افتد. 2- رودخانه ٔ تنگ گراب ، سرچشمه ٔ آن حدود قراء پنج ستون است و پس از گذشتن از تنگ گراب و مشروب کردن قریه ٔ چم آب در جنوب بان ویزه به رودخانه ٔ گدارخوش منتهی میشود. 3- رودخانه ٔ چم سرخ ، سرچشمه ٔ آن حدود آب گرمه ٔ جنوب صالح آباد است . پس از گذشتن از تنگ چم سرخ و تنگ شور شیرین بطرف کشور عراق جاری میگردد.
جنگل : کوههای شمال وخاوری بخش مستور از جنگل و اشجار آن اکثر بلوط و بنه است و زغال و چوب از آن تهیه میشود.
این بخش از 28 آبادی بزرگ و کوچک تشکیل شده ، جمعیت آن در حدود 5500 تن و مرکز بخش ده صالح آباد یا خاصعلی و قراء مهم آن به شرح زیر است : هفت چشمه ، شاه آباد، بانقلان ، چاله سرا، چشمه کبود. راه شوسه ٔ ایلام به همدان تقریباً در طول بخش کشیده شده و از وسط آن میگذرد. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 5).
