صنیعالدوله

صنیعالدوله . [ ص َ عُدْ دَ ل َ ] (اِخ ) مرتضی علیقلی خان پسر دوم علیقلی خان مخبرالدوله و نواده ٔ رضا قلیخان هدایت است . وی تحصیلات خود را در آلمان پایان داد و پس از مراجعت به ایران بسال 1321 هَ . ق . بریاست اداره ٔ پست و گمرک منصوب گردید و یکی از اولین کارخانه های نخ ریسی را به طهران وارد کرد و محصول ارزان و خوب از آن بیرون آورد، لیکن بعلت رقابت خارجی آن کارخانه بزودی از کار افتاد. در 17 شعبان 1324 هَ . ق . که اولین مجلس شورای ملی ایران رسمیت و افتتاح یافت ، صنیعالدوله بریاست آن انتخاب شد و این سمت را تا تاریخ 28 رجب 1325 که از آن مقام استعفا داد بر عهده داشت . سپس گاهی بعنوان وزیر مالیه و گاهی بسمت وزیر فوائد عامه یا علوم در هیئت های دولتی که بریاست ابوالقاسمخان ناصرالملک و حسین قلیخان نظام السلطنه و میرزا احمدخان مشیرالسلطنه تشکیل یافت شرکت داشت و چون طهران بعد از استبداد صغیر بدست مجاهدین فتح شد، در کابینه ٔ اول محمد ولیخان سپهدار تنکابنی بوزارت معارف و اوقاف منصوب گردید. آخرین دوره ٔ وزارت او در کابینه ٔ دوم مرحوم حسنخان مستوفی الممالک بود بسمت وزارت مالیه ، در این دوره او را در طهران بتاریخ پنجم صفر 1329 هَ . ق . / 6 فوریه 1911 م . یک نفر گرجی از اتباع روس به نام ایوان و دوتن همدست او بقتل رساندند. (وفیات معاصرین تألیف محمد قزوینی ، مجله ٔ یادگار سال پنجم شماره ٔ 4 و 5).