طبقات
لغت‌نامه دهخدا
طبقات .[ طَ ب َ ] (ع اِ) ج ِ طبقة. مراتب . درجات . پایه ها. جماعتی از مردمان . (تاریخ بیهقی ): طبقات الناس ؛ اجناس مختلفه از مردم . (منتهی الارب ). گروه ها. دسته ها : و ندیدم او را [ بوالعسکر ] هیچوقت در مجلس سلطان بخوردن شراب و بچوگان و دیگر چیزها، چنانکه ابوطاهر سیمجوری و طبقات ایشان را دیدم . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 243). و سراهنگان و طبقات لشکر را همچون بندگان درم خریده داشتندی . (فارسنامه ابن البلخی ص 43).
اهل بغداد را زنان بینی
طبقات طبق زنان بینی .
طبقات مردم از صدق یقین و خلوص اعتقاد دست به مبایعه ٔ او یازیدند. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 279). تاش آن صلات و مبرات بر طبقات لشکر خویش هزینه کرد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 67). || بر کتبی اطلاق میشود که در آنها ترجمه ٔ احوال عالمان و حکیمان و فقیهان و شاعران و پزشکان و محدثان و جز آنان باشد. جرجی زیدان مینویسد: علما برای تحقیق مسائل علوم قرآن وحدیث و نحو و ادب ناگزیر شدند که به بحث در اسانید آنها بپردازند و احادیث یا مسائل ضعیف را از متین بازشناسند و این هدف آنان را به تحقیق درباره ٔ راویان اسانید و ترجمه ٔ احوال آنان برانگیخت تا آنجا که یکی از شرایط اجتهاد در فقه را معرفت اخبار درباره ٔ متون و اسانید احادیث قرار دادند، چنانکه فقیه باید به احوال ناقلان و راویان احاطه داشته باشد و عدول و ثقات و مطعون و مردود از هم بازشناسد و بوقایع مخصوص آنها آگاهی یابد از این رو راویان هر فنی را بطبقاتی تقسیم کردند و در نتیجه ، بترجمه ٔ احوال طبقاتی ، مانند عالمان و ادیبان و فقیهان و نحویان دست یازیدند و از جمله ٔ آنها میتوان طبقات شاعران و ادیبان و نحویان و فقیهان و شجاعان و محدثان و لغوی دانان و مفسران و حافظان و متکلمان و نسب شناسان و پزشکان و حتی ندیمان و مغنیان و جز آنان را نام برد. و درباره ٔ هر یک کتابی تألیف کردند... و قدیمترین کتب طبقات که ما بدان دست یافته ایم کتاب طبقات صحابه تألیف محمدبن سعید معروف به واقدی است . متوفی بسال 230 هَ . ق . و آن کتاب بزرگی است که چه بسامشتمل بر ده و اند مجلد باشد و در آن تراجم احوال صحابه و تابعین و خلفا تا روزگار مؤلف آمده است . و مجلدات این کتاب در کتابخانه های جهان پراکنده است ، از آنجمله جلد دوم آن در کتابخانه ٔ خدیوی مصر موجود است و هنگامی که ما به نوشتن این سطور مشغول بودیم ، اطلاع یافتم که یک انجمن علمی آلمانی بطبع آن اهتمام ورزیده و جلد اول آن منتشر شده است . از آن پس طبقات الشعرا تألیف ابن قتیبه متوفی بسال 276 هَ . ق . امسال در لیدن به اهتمام استاد دکویه خاورشناس نامور هلندی چاپ شده است . آنگاه مؤلفان به تألیف طبقات بسیاری در ازمنه ٔ مختلف پرداختند و کتب تراجم بزرگی در این باره استخراج کردند، مانند وفیات الاعیان در وفیات و فوات الوفیات و جز اینها. (از تاریخ تمدن اسلام جرجی زیدان چ مصر ج 3 ص 89). گذشته از اینها کتب معروف دیگری نیز درباره ٔ طبقات به فارسی و عربی تألیف و انتشار یافته است ، مانند: طبقات الاطبا تألیف ابن اصیبعه و طبقات الشافعیه تألیف عبدالرحیم الاسنوی و طبقات الشیعه تألیف سیدعلیخان کبیر موسوم به الدرجات الرفیعه و طبقات ناصری تألیف منهاج الدین سراج و طبقات النحاة تألیف ابن الازرق و طبقات النحاة تألیف عبدالرحمن جلال الدین قرطبی و غیره .
اهل بغداد را زنان بینی
طبقات طبق زنان بینی .
خاقانی .
طبقات مردم از صدق یقین و خلوص اعتقاد دست به مبایعه ٔ او یازیدند. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 279). تاش آن صلات و مبرات بر طبقات لشکر خویش هزینه کرد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 67). || بر کتبی اطلاق میشود که در آنها ترجمه ٔ احوال عالمان و حکیمان و فقیهان و شاعران و پزشکان و محدثان و جز آنان باشد. جرجی زیدان مینویسد: علما برای تحقیق مسائل علوم قرآن وحدیث و نحو و ادب ناگزیر شدند که به بحث در اسانید آنها بپردازند و احادیث یا مسائل ضعیف را از متین بازشناسند و این هدف آنان را به تحقیق درباره ٔ راویان اسانید و ترجمه ٔ احوال آنان برانگیخت تا آنجا که یکی از شرایط اجتهاد در فقه را معرفت اخبار درباره ٔ متون و اسانید احادیث قرار دادند، چنانکه فقیه باید به احوال ناقلان و راویان احاطه داشته باشد و عدول و ثقات و مطعون و مردود از هم بازشناسد و بوقایع مخصوص آنها آگاهی یابد از این رو راویان هر فنی را بطبقاتی تقسیم کردند و در نتیجه ، بترجمه ٔ احوال طبقاتی ، مانند عالمان و ادیبان و فقیهان و نحویان دست یازیدند و از جمله ٔ آنها میتوان طبقات شاعران و ادیبان و نحویان و فقیهان و شجاعان و محدثان و لغوی دانان و مفسران و حافظان و متکلمان و نسب شناسان و پزشکان و حتی ندیمان و مغنیان و جز آنان را نام برد. و درباره ٔ هر یک کتابی تألیف کردند... و قدیمترین کتب طبقات که ما بدان دست یافته ایم کتاب طبقات صحابه تألیف محمدبن سعید معروف به واقدی است . متوفی بسال 230 هَ . ق . و آن کتاب بزرگی است که چه بسامشتمل بر ده و اند مجلد باشد و در آن تراجم احوال صحابه و تابعین و خلفا تا روزگار مؤلف آمده است . و مجلدات این کتاب در کتابخانه های جهان پراکنده است ، از آنجمله جلد دوم آن در کتابخانه ٔ خدیوی مصر موجود است و هنگامی که ما به نوشتن این سطور مشغول بودیم ، اطلاع یافتم که یک انجمن علمی آلمانی بطبع آن اهتمام ورزیده و جلد اول آن منتشر شده است . از آن پس طبقات الشعرا تألیف ابن قتیبه متوفی بسال 276 هَ . ق . امسال در لیدن به اهتمام استاد دکویه خاورشناس نامور هلندی چاپ شده است . آنگاه مؤلفان به تألیف طبقات بسیاری در ازمنه ٔ مختلف پرداختند و کتب تراجم بزرگی در این باره استخراج کردند، مانند وفیات الاعیان در وفیات و فوات الوفیات و جز اینها. (از تاریخ تمدن اسلام جرجی زیدان چ مصر ج 3 ص 89). گذشته از اینها کتب معروف دیگری نیز درباره ٔ طبقات به فارسی و عربی تألیف و انتشار یافته است ، مانند: طبقات الاطبا تألیف ابن اصیبعه و طبقات الشافعیه تألیف عبدالرحیم الاسنوی و طبقات الشیعه تألیف سیدعلیخان کبیر موسوم به الدرجات الرفیعه و طبقات ناصری تألیف منهاج الدین سراج و طبقات النحاة تألیف ابن الازرق و طبقات النحاة تألیف عبدالرحمن جلال الدین قرطبی و غیره .
