طغتکین

طغتکین . [ طُ ت َ ] (اِخ ) سیف الاسلام ، ظهیرالدین طغتکین . سرسلسله ٔاتابکان دمشق که به آل بوری نیز اشتهار دارند. وی ازسال 497 تا 522 هَ . ق . در شام پادشاهی کرد. رجوع به اتابکان دمشق شود. وی از رجال درباری تاج الدوله تتش بشمار میرفت و تا زمانی که تاج الدوله تتش برای جنگ و پیکار با برادرزاده ٔ خویش برکیاروق به ری اقامت داشت ، طغتکین نیز با او همراه بود، پس از کشته شدن تتش ، به دمشق بازگشت ، و در تمام مدت فرمانروائی دقاق پسر تتش ، طغتکین اتابک وی میبود. طغتکین مردی باشهامت و سهمگین و با تبهکاران بسیار سختگیر بود، و دیرگاهی در شام فرمانروائی کرد، تا در سال 522 در هفتم صفردنیا را بدرود گفت ، و در مسجد الحدید دمشق ، بجانب قبله ٔ مصلی او را به خاک سپردند. ابن القلانسی گوید: مصحف شریفی را که عثمان بن عفان خلیفه ٔ سوم از مدینه ٔ منوره به طبریه ٔ شام انتقال داده بود، طغتکین از مسجدطبریه به جامع اموی دمشق نقل کرد. و پس از وفات طغتکین تاج الملوک بوری جانشین او گردید. (اخبارالدول قرمانی ص 281). گویند اتابک طغتکین بوری ، محتسبی میطلبید، عالمی را بدو نام بردند، و او وی را بخواست ، و گفت من ترا تولیت امر حسبه دادم که امر به معروف بر مردم و نهی از منکر کنی ، عالم گفت اگر چنین است حالی از این بالش و این مسند برخیز، چه این دو ابریشمین است ، و این انگشتری از انگشت بیرون کن ، چه از زر باشد از آنکه رسول صلوات اﷲ و سلامه علیه ، فرموده است که این دو بر زنان امت او روا و بر مردان حرام باشد. طغتکین در حال از بالش و مسند برخاست ، و انگشتری بیرون کرد، و گفت امر شرطه نیز ترا سپردم و مردم محتسب بهیبت تر از او ندیدند. (معالم القربة ص 13). (در معالم القربة اسمی از طغتکین نبرده است ). در دائرة المعارف اسلام که به فرانسه تألیف شده سرسلسله ٔ آل بوری را بدین طریق نام برده است : «طغتکین بن عبداﷲ، امین الدوله ، ظهیرالدین ، ابومنصور». ابن الاثیر در حوادث سال 522 میگوید: در هشتم صفر این سال اتابک طغتکین وفات یافت . وی غلام تتش بود، مردی دانا و نیکخواه و مجاهد در راه اسلام بویژه در برابر فرنگیان و با رعایا نیک رفتار بود و با آنان به عدل و داد معاملت میکرد، لقبش ظهیرالدین . با تصریح ابن اثیر به اینکه ظهیرالدین لقب طغتکین بوده ، و با تصریح ابن خلکان به اینکه طغتکین بن ایوب سیف الاسلام لقب داشته احتمال میرود ظهیرالدین بین هر دو مشترک ، و سیف الاسلام مختص طغتکین بن ایوب بوده است و در تهذیب تاریخ ابن عساکر (ج 7 ص 58) آمده است : طغتکین ، ابومنصور المعروف باتابک ، بی آنکه لقبی برای او ذکر کند. و رجوع به حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 550 و اخبار الدولة السلجوقیة چ محمد اقبال ص 196 شود.