عش
لغت‌نامه دهخدا
عش .[ ع ُش ش ] (ع اِ) آشیانه ٔ مرغ از هیمه و حطب که بر شاخ درخت باشد، و اگر در دیوار یا عمارت و یا در کوه باشد آن را وکر و وَکن گویند، و اگر آشیانه ٔ او در زمین باشد اُدحی ّ و اُفحوص نامیده میشود. ج ، عِشَشة، عِشاش ، أعشاش . (از منتهی الارب ) (از اقرب الموارد). خانه ٔ مرغ بر درخت که آنجا خایه نهد. (دهار). آشیانه ٔ مرغ بر درخت و در پوشش . (زمخشری ). آشیانه ٔ مرغ . (غیاث اللغات ). لانه ٔ مرغان بر درخت که از خرده ٔ چوب و جز آن کنند. (یادداشت مرحوم دهخدا). عش الطائر؛ خانه ٔطیور است که به فارسی آشیان پرنده گویند. (مخزن الادویة). فِراش . لانه . آشیان . آشیانه . عَش ّ :
مرغ جذبه ناگهان پرّد ز عش
چون بدیدی صبح ، شمعآنگه بکش .
- امثال :
لیس بعشک فادرجی ؛ یعنی نیست تو را حقی در آن ، پس بگذر از آن . (منتهی الارب ) (از اقرب الموارد). و آن مثلی است در مورد کسی که آنچه راشایسته ٔ او نیست بگیرد، و یا در مورد کسی گویند که خود را بالاتر از منزلت خویش بنماید، و یا کسی که بر آنچه ازآن ِ او نیست روی آورد. و آن را به کسی که بیجا و در غیر وقت خود، مطمئن باشد گویند تا وی را بر کوشش و جنبش وادار نمایند. (از اقرب الموارد).
مرغ جذبه ناگهان پرّد ز عش
چون بدیدی صبح ، شمعآنگه بکش .
مولوی .
- امثال :
لیس بعشک فادرجی ؛ یعنی نیست تو را حقی در آن ، پس بگذر از آن . (منتهی الارب ) (از اقرب الموارد). و آن مثلی است در مورد کسی که آنچه راشایسته ٔ او نیست بگیرد، و یا در مورد کسی گویند که خود را بالاتر از منزلت خویش بنماید، و یا کسی که بر آنچه ازآن ِ او نیست روی آورد. و آن را به کسی که بیجا و در غیر وقت خود، مطمئن باشد گویند تا وی را بر کوشش و جنبش وادار نمایند. (از اقرب الموارد).
