عقد بستن
لغت‌نامه دهخدا
عقد بستن . [ ع َ ب َ ت َ ] (مص مرکب ) گره زدن . (ناظم الاطباء). ورجوع به عقد شود. || صیغه ٔ شرعی خواندن ، در معاملات . (فرهنگ فارسی معین ). قرارداد بستن . پیمان بستن : قاضی ابوطاهر... با وی ضم کرده شد تا چون نشاط افتد که عهد و عقد بسته آید... قاضی شرایط آن را به تمامی بجای آرد. (تاریخ بیهقی ص 209).
با چنین یار که ما عقد محبت بستیم
گر همه مایه زیان می کند انبازی به .
فکیف مرا که در صدر مروت نشسته و عقد فتوت بسته . (گلستان ). || ازدواج کردن و اجرای صیغه ٔ نکاح کردن . (ناظم الاطباء). پیمان ازدواج بستن . قرارداد زناشویی را منعقد کردن . (فرهنگ فارسی معین ) :
چند گوئی عقد بخت او که بست
عقد بختش آسمان بست آسمان .
باجوانی چو لعبتی سیمین
عقد بستش به مبلغی کابین .
- امثال :
عقد دختر عمو و پسر عمو را در آسمان بسته اند ؛ کابین و بند بستن پسرعم و دختر عم رسمی جاری و نیکوست . (امثال و حکم دهخدا). چون سابقاً معتقد بودند که وصلت باید بین اقوام نزدیک و افراد یک خاندان انجام گیرد و پسر عمو و دختر عمو از تمامی اقوام به یکدیگر نزدیک تر هستند از آنجا این مثل پیدا شد. (فرهنگ عوام ).
- عقد بر کسی بستن ؛ به صله ٔ بر، به معنی نکاح کردن زن با کسی . (آنندراج ) :
یکماه روزه داشت پس از اتفاق عید
بستند عقد بر همه آفاق یک سرش .
گنجهای بکر سر پوشیده را
عقد بر صدر جهان بست آسمان .
روز را بکر چون برون آید
عقد بر شهریار بندد صبح .
- عقد فروبستن ؛ عهد بستن . پیمان بستن .
- || پیمان ازدواج بستن :
فتح و ظفر با بقاش عهد فروبسته اند
دولت دوشیزه را عقد فروبسته اند.
- عقد نکاح بستن ؛ صیغه ٔ ازدواج و زناشوئی خواندن . ازدواج کردن : فی الجمله به حکم ضرورت با ضریری عقد نکاحش بستند. (گلستان ). چون مدت عدت بسر آمد عقد نکاحش بستند. (گلستان ).
با چنین یار که ما عقد محبت بستیم
گر همه مایه زیان می کند انبازی به .
سعدی .
فکیف مرا که در صدر مروت نشسته و عقد فتوت بسته . (گلستان ). || ازدواج کردن و اجرای صیغه ٔ نکاح کردن . (ناظم الاطباء). پیمان ازدواج بستن . قرارداد زناشویی را منعقد کردن . (فرهنگ فارسی معین ) :
چند گوئی عقد بخت او که بست
عقد بختش آسمان بست آسمان .
خاقانی .
باجوانی چو لعبتی سیمین
عقد بستش به مبلغی کابین .
سعدی .
- امثال :
عقد دختر عمو و پسر عمو را در آسمان بسته اند ؛ کابین و بند بستن پسرعم و دختر عم رسمی جاری و نیکوست . (امثال و حکم دهخدا). چون سابقاً معتقد بودند که وصلت باید بین اقوام نزدیک و افراد یک خاندان انجام گیرد و پسر عمو و دختر عمو از تمامی اقوام به یکدیگر نزدیک تر هستند از آنجا این مثل پیدا شد. (فرهنگ عوام ).
- عقد بر کسی بستن ؛ به صله ٔ بر، به معنی نکاح کردن زن با کسی . (آنندراج ) :
یکماه روزه داشت پس از اتفاق عید
بستند عقد بر همه آفاق یک سرش .
خاقانی .
گنجهای بکر سر پوشیده را
عقد بر صدر جهان بست آسمان .
خاقانی .
روز را بکر چون برون آید
عقد بر شهریار بندد صبح .
خاقانی .
- عقد فروبستن ؛ عهد بستن . پیمان بستن .
- || پیمان ازدواج بستن :
فتح و ظفر با بقاش عهد فروبسته اند
دولت دوشیزه را عقد فروبسته اند.
خاقانی .
- عقد نکاح بستن ؛ صیغه ٔ ازدواج و زناشوئی خواندن . ازدواج کردن : فی الجمله به حکم ضرورت با ضریری عقد نکاحش بستند. (گلستان ). چون مدت عدت بسر آمد عقد نکاحش بستند. (گلستان ).
