غشاء
لغت‌نامه دهخدا
غشاء. [ غ ِ ] (ع اِ) پوشش . (دهار). پوشش دل و پوشش زین و شمشیر و جز آن . (منتهی الارب ): غشاءالقلب و السرج والسیف و غیره ؛ مایغشاه . ج ، اَغشِیَة. (اقرب الموارد). پوشش دل . (مهذب الاسماء) پوشش و پرده و غلاف . (غیاث اللغات ) (آنندراج ). هرآنچه چیزی را بپوشاند. (ناظم الاطباء). حجاب . غشاوة. || پوست تنک و باریک که به هندی جهلی گویند. (غیاث اللغات ) (آنندراج ). || چیزی است از عصب و رباط بافته بر سان حریر و بر روی عضو و برروی اندامهای دیگر چون دل و جگر و سپرز و حجاب (؟) و زَندرون شکم بر همه ٔ پهلوها بر سان آستری اندرکشیده . (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). قسمتی از اعضاء تن که سخت تنک و نازک است و چون شیشه و آب حاجب ماوراء نیست و بعضی قسمتهای عضلات و جز آن را پوشیده مانند غشاء مخاطی بینی ، غشاء فانی رحم ، غشاء زلالی ، غشاء رطوبت مفصلی ، غشاء مخی عظام . رجوع به پرده و حجاب و صفاق شود.
- غشاء بیاضی ؛ پرده ٔ نازک لطیفی است که درون سطوح مفصلی متحرک و سطح داخلی رباطات راپوشانیده است . این پرده شبیه پرده های مصلیه میباشد و تفاوت در ماده ای است که از آنها ترشح میکند. از غشاء بیاضی ماده ٔ لزجی شبیه به سفیده ٔ تخم مرغ میتراود و از این روست که آن را رطوبت بیاضی و آن پرده را پرده ٔ بیاضی نامیده اند. رجوع به جواهر التشریح تألیف میرزاعلی ص 168 شود.
- غشاء سلولزی ؛ یا غشاء سلول یا غشاء گلوسیدی . یکی از سه قسمت اساسی سلول (غشاء، پرتوپلاسم و هسته ) است و آن پوسته ٔ نازک و شفافی است که پرتوپلاسم سلول را احاطه نموده و قسمت اعظم آن از سلولز تشکیل یافته است و از اینجهت نزد بعضی از دانشمندان به غشاء سلولزی معروف شده است . رجوع به سلول و گیاه شناسی ثابتی ص 37 به بعد شود.
- غشاء صلب ؛ یکی ازدو غشاء دماغ که در زیر استخوان کاسه ٔ سر است . مقابل غشاء لین . رجوع به غشاء لین شود.
- غشاء لین ؛ یکی از دو غشاء دماغ است . غشائی که بر دماغ پوشیده آن را غشاء لین گویند و غشائی که در زیر استخوان کاسه ٔ سر است آن را غشاء صلب نامند. (ازذخیره ٔ خوارزمشاهی ).
- غشاء مخاطی ؛ یا پرده ٔ مخاطی . همان مخاط بینی است و آن طبقه ٔ نازکی است که تمام پستی و بلندیهای جدار و حفرات بینی را میپوشاند و آن را پیتوئیتر گویند، در قسمت تحتانی این مخاط به واسطه ٔ عروق زیاد قرمزرنگ است و فقط برای گرم کردن هوائی است که از این راه گذشته به حلق و ریتین میرود. قسمت عمقی یا قسمت فوقانی و سقف بینی زردرنگ است و آن را ناحیه ٔ شامه ای گویند. انتهای سلولهای عصبی شامه در این منطقه گسترده شده و بوی اشیاء در این ناحیه درک میشود. رجوع به مخاط و کالبدشناسی دکتر نیک نفس ص 251 شود.
- غشاء هسته ؛ غشاء نازک بیاض البیضی و البومینوئیدی است که اطراف هسته ٔ سلول را احاطه کرده است . رجوع به سلول و گیاه شناسی ثابتی ص 86 شود.
- غشاء بیاضی ؛ پرده ٔ نازک لطیفی است که درون سطوح مفصلی متحرک و سطح داخلی رباطات راپوشانیده است . این پرده شبیه پرده های مصلیه میباشد و تفاوت در ماده ای است که از آنها ترشح میکند. از غشاء بیاضی ماده ٔ لزجی شبیه به سفیده ٔ تخم مرغ میتراود و از این روست که آن را رطوبت بیاضی و آن پرده را پرده ٔ بیاضی نامیده اند. رجوع به جواهر التشریح تألیف میرزاعلی ص 168 شود.
- غشاء سلولزی ؛ یا غشاء سلول یا غشاء گلوسیدی . یکی از سه قسمت اساسی سلول (غشاء، پرتوپلاسم و هسته ) است و آن پوسته ٔ نازک و شفافی است که پرتوپلاسم سلول را احاطه نموده و قسمت اعظم آن از سلولز تشکیل یافته است و از اینجهت نزد بعضی از دانشمندان به غشاء سلولزی معروف شده است . رجوع به سلول و گیاه شناسی ثابتی ص 37 به بعد شود.
- غشاء صلب ؛ یکی ازدو غشاء دماغ که در زیر استخوان کاسه ٔ سر است . مقابل غشاء لین . رجوع به غشاء لین شود.
- غشاء لین ؛ یکی از دو غشاء دماغ است . غشائی که بر دماغ پوشیده آن را غشاء لین گویند و غشائی که در زیر استخوان کاسه ٔ سر است آن را غشاء صلب نامند. (ازذخیره ٔ خوارزمشاهی ).
- غشاء مخاطی ؛ یا پرده ٔ مخاطی . همان مخاط بینی است و آن طبقه ٔ نازکی است که تمام پستی و بلندیهای جدار و حفرات بینی را میپوشاند و آن را پیتوئیتر گویند، در قسمت تحتانی این مخاط به واسطه ٔ عروق زیاد قرمزرنگ است و فقط برای گرم کردن هوائی است که از این راه گذشته به حلق و ریتین میرود. قسمت عمقی یا قسمت فوقانی و سقف بینی زردرنگ است و آن را ناحیه ٔ شامه ای گویند. انتهای سلولهای عصبی شامه در این منطقه گسترده شده و بوی اشیاء در این ناحیه درک میشود. رجوع به مخاط و کالبدشناسی دکتر نیک نفس ص 251 شود.
- غشاء هسته ؛ غشاء نازک بیاض البیضی و البومینوئیدی است که اطراف هسته ٔ سلول را احاطه کرده است . رجوع به سلول و گیاه شناسی ثابتی ص 86 شود.
