فاراده
لغت‌نامه دهخدا
فاراده . [ دِ ] (اِخ ) مایکل . شیمیدان و فیزیکدان انگلیسی . در بیست ودوم سپتامبر 1791م . در نوینگتن بدنیا آمد. پدر و مادرش اهل یورکشایر بودند و چون پدر وی در لندن آهنگری پیشه کرد خانواده ٔ او بدان شهر کوچ کرد. مایکل در چهارده سالگی شاگرد صحافی شد و تا مارس 1813 به این کار ادامه داد. در این سال به توصیه ٔ «سِر همفری داوی » در آزمایشگاه علمی انجمن شاهنشاهی بریتانیای کبیر دستیار گردید و چنانکه داوی در سخنرانیهای خود گفته بود مایکل جوان به خدمت دانش کمر بست . وی برای به دست آوردن این کامیابی متن سخنرانیهای داوی را بدقت یادداشت و سپس تنظیم و تجلید کرد و برایش فرستاد و از داوی خواست که اجازه دهد او را به دستیاری برگزیند. فاراده مردی کاملاً خودساخته بود، همراه داوی سفری به فرانسه ، ایتالیا و سویس رفت که از اکتبر 1813 تا آوریل 1815 طول کشید. در سال 1825 مدیر آزمایشگاه علمی مذکور شد و سپس در سال 1822برای همیشه به استادی علوم شیمیایی انجمن شاهنشاهی مزبور برگزیده شد. کتاب معروف او به نام یادداشتهای روزانه در هفت جلد بین سالهای 1932 تا 1936 یعنی نزدیک هفتاد سال پس از مرگش به کوشش ت . مارتین به چاپ رسید. فاراده درباره ٔ ترکیبات کلر به مطالعاتی پرداخت و چند ترکیب ناشناخته ٔ آن را کشف کرد. درباره ٔ گازها نیز مطالعاتی کرد و موفق شد گاز را به مایع تبدیل کند. در صنایع پولادسازی و شیشه سازی نیز کارهای او بسیار سودمند بود. یکی از اکتشافات او که در سال 1825 بدان توفیق یافت کشف بنزین بود. از دیگر کارهای سودمندش ترویج روشهای آزمایشگاهی در علوم است . فاراده در سال 1867 درگذشت . (از دایرةالمعارف بریتانیکا).
قوانین فاراده : فاراده در تحقیقاتی که در رشته ٔ فیزیک به عمل آورد به قوانین تازه ای برخورد که از جمله ٔ آنها دو قانون او در مبحث الکتریسیته بسیار قابل توجه است : 1- اگر از یک اسید یا باز یا نمک رقیق جریان الکتریکی عبور کند آن محلول تجزیه میشود و اگر اسید باشد فلز با هیدروژنش بطرف قطب منفی وسایر عناصر بسوی قطب مثبت میرود، و یونهای تجزیه شده در اطراف الکترودها گرد می آیند و در مایع الکترولیت باقی نخواهند ماند. تجربه نشان میدهد که مقدار الکترولیت تجزیه شده ، به شکل ظرفی که مایع الکترولیت در آن قرار گرفته و به قطب ها و درجه ٔ حرارت الکترولیت مربوط نیست و فقط به جنس الکترولیت ، شدت جریان و زمان بستگی دارد. یعنی اگر شدت جریان در ظرف فزونی یابد مقدار الکترولیت تجزیه شده بهمین نسبت افزایش خواهد یافت و اگر شدت جریان ثابت باشد باز هم تجربه نشان داده است که مقدار فلز رسوب شده متناسب با طول زمانی است که جریان از مایع الکترولیت عبور کرده است . پس میتوان قانون اول فاراده را چنین بیان کرد: وزن یک الکترولیت مشخص که بوسیله ٔ عبور جریان تجزیه میشود متناسب با مقدار الکتریسیته ای است که از آن عبور میکند:
K مربوط به جنس شیمیایی الکترولیت است و آن را معادل الکتروشیمیایی فلز میگویند و برای نمکهای فلزی که ظرفیت آنها مساوی باشد یکی است . اگر i مساوی یک و t نیز مساوی یک ثانیه باشد it مساوی یک کولن (کولمب ) میشود. پس K مساوی جرم فلزی است که درنتیجه ٔ عبور یک کولن الکتریسیته از مایع بدست می آید. 2- قانون دوم چنین است : مقدار الکتریسیته ٔ لازم برای آنکه یک ولانس گرم جسم بوسیله ٔ الکترولیز رسوب کند مربوط به جنس الکترولیت نیست و برای تمام اجسام مساوی و یکسان ، و مقدار آن 96500 کولن است . (از کتاب الکتریسیته تألیف محمد نجمی چ دانشگاه صص 90-91). و رجوع به فصل دوم کتاب مزبور (مبحث الکتریسیته ٔ جاری ) شود.
قوانین فاراده : فاراده در تحقیقاتی که در رشته ٔ فیزیک به عمل آورد به قوانین تازه ای برخورد که از جمله ٔ آنها دو قانون او در مبحث الکتریسیته بسیار قابل توجه است : 1- اگر از یک اسید یا باز یا نمک رقیق جریان الکتریکی عبور کند آن محلول تجزیه میشود و اگر اسید باشد فلز با هیدروژنش بطرف قطب منفی وسایر عناصر بسوی قطب مثبت میرود، و یونهای تجزیه شده در اطراف الکترودها گرد می آیند و در مایع الکترولیت باقی نخواهند ماند. تجربه نشان میدهد که مقدار الکترولیت تجزیه شده ، به شکل ظرفی که مایع الکترولیت در آن قرار گرفته و به قطب ها و درجه ٔ حرارت الکترولیت مربوط نیست و فقط به جنس الکترولیت ، شدت جریان و زمان بستگی دارد. یعنی اگر شدت جریان در ظرف فزونی یابد مقدار الکترولیت تجزیه شده بهمین نسبت افزایش خواهد یافت و اگر شدت جریان ثابت باشد باز هم تجربه نشان داده است که مقدار فلز رسوب شده متناسب با طول زمانی است که جریان از مایع الکترولیت عبور کرده است . پس میتوان قانون اول فاراده را چنین بیان کرد: وزن یک الکترولیت مشخص که بوسیله ٔ عبور جریان تجزیه میشود متناسب با مقدار الکتریسیته ای است که از آن عبور میکند:
kit=Kd=M
K مربوط به جنس شیمیایی الکترولیت است و آن را معادل الکتروشیمیایی فلز میگویند و برای نمکهای فلزی که ظرفیت آنها مساوی باشد یکی است . اگر i مساوی یک و t نیز مساوی یک ثانیه باشد it مساوی یک کولن (کولمب ) میشود. پس K مساوی جرم فلزی است که درنتیجه ٔ عبور یک کولن الکتریسیته از مایع بدست می آید. 2- قانون دوم چنین است : مقدار الکتریسیته ٔ لازم برای آنکه یک ولانس گرم جسم بوسیله ٔ الکترولیز رسوب کند مربوط به جنس الکترولیت نیست و برای تمام اجسام مساوی و یکسان ، و مقدار آن 96500 کولن است . (از کتاب الکتریسیته تألیف محمد نجمی چ دانشگاه صص 90-91). و رجوع به فصل دوم کتاب مزبور (مبحث الکتریسیته ٔ جاری ) شود.
