قال
لغت‌نامه دهخدا
قال . (ع اِ) گفتار. گفت . سخن . هر لفظ که از زبان درآید تمام باشد یا ناقص . قول . یا آنکه قول در خیر گویند و قال یا قیل یا قاله در شر. (ناظم الاطباء). || علم قال نزد متصوفه مباحثات علوم ظاهری خاصه فقه و حدیث . مجلس قال ؛ مجلس مباحثات مقابل مجلس حال و آن سماع و رقص صوفیان است :
مرد را ره ز حال برخیزد
حال باید که قال برخیزد
از سخنگوی حال پرس نه قال
از زره گر زره طلب نه جوال .
چند گوئی ز حال غیر که قال
قال بی حال عار باشد وشین .
مرد دانا آن بود کو را بود با عقل قال
صبح روشن زان بودکو را بود با روز راز.
و شیخ را از علم قال روی سوی حال آورد. (اسرارالتوحید ص 32).
ما برون را ننگریم و قال را
ما درون را بنگریم و حال را.
تو چه دانی تا ننوشی قالشان
زانکه پنهان است بر تو حالشان .
حال نه قال است که گفتن توان .
- در قال بودن ؛ کنایه از غافل بودن : مور گفت تو شب و روز در قال بودی و من در حال . (مجالس سعدی ).
- قال کاری را کندن ؛ آن را به انجام رسانیدن . کلکش را کندن .
|| (ص ) قائل . (ناظم الاطباء). گوینده . (منتهی الارب ).
مرد را ره ز حال برخیزد
حال باید که قال برخیزد
از سخنگوی حال پرس نه قال
از زره گر زره طلب نه جوال .
سنائی .
چند گوئی ز حال غیر که قال
قال بی حال عار باشد وشین .
سنائی .
مرد دانا آن بود کو را بود با عقل قال
صبح روشن زان بودکو را بود با روز راز.
سنائی .
و شیخ را از علم قال روی سوی حال آورد. (اسرارالتوحید ص 32).
ما برون را ننگریم و قال را
ما درون را بنگریم و حال را.
مولوی .
تو چه دانی تا ننوشی قالشان
زانکه پنهان است بر تو حالشان .
مولوی .
حال نه قال است که گفتن توان .
خواجو.
- در قال بودن ؛ کنایه از غافل بودن : مور گفت تو شب و روز در قال بودی و من در حال . (مجالس سعدی ).
- قال کاری را کندن ؛ آن را به انجام رسانیدن . کلکش را کندن .
|| (ص ) قائل . (ناظم الاطباء). گوینده . (منتهی الارب ).
