قتلغخان

قتلغخان . [ ق ُ ل ُ ] (اِخ ) دختر قطب الدین شاه جهان بن سلطان جلال الدین سیورغتمش بن سلطان قطب الدین محمدبن امیرحسام الدین ، از سلاطین قراختای کرمان است . امیر مبارزالدین محمد به سال 729 او را به زنی گرفت . (از تاریخ گزیده چ لندن ص 601 و 225). در کتاب شدالازار درباره ٔ قبر سیده ام عبداﷲ حسینی مشهور به دختران آمده است که خاتون قتلغبک بر روی مزار وی گنبدی رفیع و مدرسه ای عالی ساخت . مرحوم قزوینی در ذیل صفحه آورده است : به ظن غالب بلکه به نحو قطع و یقین مراد از این «خاتون قتلغبک » زن عمده ٔ امیر مبارزالدین محمدبن مظفر مؤسس سلسله ٔ ملوک آل مظفر در فارس و مادر سه پسر او جلال الدین شاه شجاع و قطب الدین محمود و عمادالدین احمد است که مورخین از او به «قتلغخان مخدومشاه » یا «خان قتلغ مخدومشاه » یا فقط «قتلغخان » یا «خان قتلغ» بدون علاوه ٔ مخدومشاه تعبیر کرده اند. این زن دختر سلطان قطب الدین شاه جهان بن سلطان جلال الدین سیورغتمش از سلاطین قراختای کرمان است . در سال 729 امیر مبارزالدین او را در حباله ٔ نکاح درآورد و در حدود سنه ٔ 785 خاتون مذکور وفات نمود. (تاریخ آل مظفر از محمود گیتی ملحق به تاریخ گزیده ص 724 به نقل قزوینی در شدالازار ذیل ص 114). و چون خاتون مزبور به تصریح محمود گیتی (ص 667) از طرف مادر از طوایف اوغان و جرمائی که در نواحی کرمان سکنی داشته اند بوده و چون دو طایفه ٔ مذکور به تصریح مکرر سمطالعلی للحضرةالعلیا در تاریخ قراختائیان کرمان و تصریح مکرر محمود گیتی سابق الذکر از طوایف مغول بوده اند.پس خاتون مزبور نیز بالطبع از طرف مادر مغول محسوب میشده است ، و بدون شبهه به همین مناسبت بوده که پسر مؤلف کتاب حاضر (شدالازار) از او به حضرت خاتون قتلغبیک چنگیزی تعبیر کرده و لابد در ذهن او چنگیزی مرادف مغول بوده است و عجب است که هم مادر شاه شجاع (خاتون بیک ) از طرف مادر مغول بوده و هم زن عمده ٔ خود شاه شجاع و مادر سه پسر او اویس و شبلی و جهانگیر نیز از طوایف اوغان مذکور در فوق و بالنتیجه او نیز مغول بوده است و مخفی نماند که در آن اعصار کلمه ٔ «بیک » مانند کلمه ٔ «خان » هر دو بر زن نیز اطلاق میشده است مثل ساتی بیک دختر اولجایتو و زن امیر چوپان و مانند همین قتلغبیک . (پاورقی شدالازار از علامه ٔ قزوینی ص 114).