قزوینی

قزوینی . [ ق َزْ ] (اِخ ) زکریابن محمود (یا زکریابن محمدبن محمود) انصاری ، مکنی به ابویحیی (یا ابوعبداﷲ) و ملقب به جمال الدین و گاهی به عمادالدین . از علماء و محدثان است . نسب وی به مالک بن انس میرسد و در دوره ٔ مستعصم عباسی منصب قضاء واسط و حِلّه بدو مفوض بود. و در اوقات قضاوت وی خلافت عباسی منقرض گشت . زکریا از شاگردان اثیرالدین ابهری است . او راست : 1- آثار البلاد و اخبار العباد، این کتاب در شهر غوطه با مقدمه ای به زبان آلمانی چاپ شده است . 2- عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات . وی به سال 682 هَ . ق . در واسط وفات یافت و در مقبره ٔ شونیزیه ٔ بغداد دفن گردید. (ریحانة الادب ج 3 ص 295). مؤلف معجم المطبوعات آرد: در جوانی به دمشق سفر کرد و با ابن عربی آشنا شد و در زمان معتصم عباسی متولی قضاء واسط و حِلّه گردید و در همین منصب بود تا بغداد سقوط کرد. علامه دی ساسی نسخه ای خطی از کتاب عجایب البلدان یافته که در حاشیه ٔ آن نوشته است که زکریابن محمد قزوینی شاگرد اثیرالدین ابهری بوده است . وی در واسط وفات یافت و به بغداد حمل شد. او راست : 1- آثار البلاد و اخبار العباد، وی در این کتاب آنچه را از خصایص شهرها و مردم آن دیده و شنیده و شناخته فراهم آورده است . 2- عجایب المخلوقات وغرایب الموجودات ، این کتاب را در هنگام دوری از وطن تألیف کرده است و در لایپزیک به سال 1848 م . و در مطبعه ٔ تقدم بدون تاریخ و در 416 صفحه به طبع رسیده ، ونیز در حاشیه ٔ کتاب حیوة الحیوان دمیری بسال 1305 -1306 هَ . ق . در مصر چاپ شده است . این کتاب به زبان فارسی ترجمه شده و در تهران به سال 1264 هَ . ق . طبعگردیده است . عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات مجموعه ای است از بخش های گوناگونی در علم طبیعت و سیاست وتاریخ و ادب . با تألیف این کتاب سزاوار است که وی را هرودوت قرون وسطی و بلینوس عرب نامند. (ذیل المنجد) (معجم المطبوعات ج 2 ستون 1507، 1508). زکریابن محمد مورخ و جغرافیادان است . وی در شهر قزوین به سال 1208 هَ . ق . به دنیا آمد و متولی قضاء واسط و حِلّه بود. کتاب عجائب المخلوقات و غرائب الموجودات از تألیفات اوست . وفات او به سال 1283 هَ . ق . اتفاق افتاد. (الموسوعة العربیة).