لته
لغت‌نامه دهخدا
لته . [ ل َت َ / ت ِ / ل َت ْ ت َ / ت ِ ] (اِ) کهنه . خرقه . پینه . قطعه ای از جامه ٔ کهن یا نو. ژنده . پاره ٔ جامه . (برهان ). فرام . فرامه . رُکو. رکوه . روکا. لجام (در معنی لته ). مِعرکَه :
دوزیم قبا بهر قدت از گل سوری
تا خلعت زیبای تو از لته نباشد.
لته ٔ گیوه شده جامه ٔ منعم قاری
دلق درویش بدان سیرت و سان است که بود.
پیراهن شسته ام دو صدره ای دل
پوسیده و لته شده و بیحاصل .
قاری لت کتان که کنون میکنی نگه
روزی چو لته لت زده در زیر پا رود.
بزد کوه را ژنده دلقی عصا
که ای سرزده لته چین گدا.
موسی را در لته ای پیچیده و در تنور انداخت . (قصص الانبیاء ص 90). طلاسه ؛ لته ٔ پاک کردن لوح . کقل ؛ لته پاره ٔ گردن گاو که زیریوغ باشد. ممحاة؛ لته پاره ای که بدان پلیدیها پاک کنند. (منتهی الارب ). مطردة؛ لته پاره ای تر که بدان تنور را پاک کنند. طحرَبَة؛ لته پاره . طخربة؛ لته پاره . هرشفه ؛ لته پاره ای که بدان آب باران بردارند از زمین و در دلو فشارند به خشک سال . (منتهی الارب ). ما علیه قزّاع ُ؛ ای قطعة خرقة؛ نیست نزد او لته پاره ای . قشاع ؛یقال ما علیه قشاع ؛ ای قزاع نیست نزد او لته پاره ای .(منتهی الارب ). قنبع؛ لته پاره ٔ دراز مانند کلاه دراز که کودکان پوشند. (منتهی الارب ). کماد؛ لته ٔ چرکین که گرم کرده بر عضو دردناک نهند و آن مفید ریح است . (منتهی الارب ). جمجم ؛ گیوه و آن پاافزاری است که زیر آن از لته و بالای آن ریسمان باشد، معرّب چمچم . (منتهی الارب ). لته ٔ حیض ؛ رکوی حیض ، کهنه ٔ بی نمازی ، کهنه ٔ پیش زنان ، خرقه ٔ حائض ، ثمله ، محیضه ، حیضة، معباءة. (منتهی الارب ). فرصة؛ لته یا پنبه پاره و جز آن که زن حائض اندام خود را بدان پاک سازد. (منتهی الارب ).
- لته به دهن نیامدن ؛ دستمال پیش دهن گرفتن در حالت افراط خنده چنانکه گویند اختیارش از خنده رفت و لته به دهن نیامد. (آنندراج ).
- مثل لته ٔ حیض ؛ سخت بی آبرو شده از دشنامهای شنوده و استخفافها.
- مثل لته ٔ حیض کردن کسی را ؛ او را دشنام های بسیار دادن . تمام عیوب وی را برشمردن .
|| پالیز خربزه و خیار. (آنندراج ). || تخته های مستطیلی است که در بعض نقاط گیلان بجای سفال استعمال میشود.
دوزیم قبا بهر قدت از گل سوری
تا خلعت زیبای تو از لته نباشد.
امیرخسرو.
لته ٔ گیوه شده جامه ٔ منعم قاری
دلق درویش بدان سیرت و سان است که بود.
نظام قاری (دیوان البسه ص 60).
پیراهن شسته ام دو صدره ای دل
پوسیده و لته شده و بیحاصل .
نظام قاری (دیوان البسه ص 123).
قاری لت کتان که کنون میکنی نگه
روزی چو لته لت زده در زیر پا رود.
نظام قاری (دیوان البسه ص 66).
بزد کوه را ژنده دلقی عصا
که ای سرزده لته چین گدا.
نظام قاری (دیوان البسه ص 176).
موسی را در لته ای پیچیده و در تنور انداخت . (قصص الانبیاء ص 90). طلاسه ؛ لته ٔ پاک کردن لوح . کقل ؛ لته پاره ٔ گردن گاو که زیریوغ باشد. ممحاة؛ لته پاره ای که بدان پلیدیها پاک کنند. (منتهی الارب ). مطردة؛ لته پاره ای تر که بدان تنور را پاک کنند. طحرَبَة؛ لته پاره . طخربة؛ لته پاره . هرشفه ؛ لته پاره ای که بدان آب باران بردارند از زمین و در دلو فشارند به خشک سال . (منتهی الارب ). ما علیه قزّاع ُ؛ ای قطعة خرقة؛ نیست نزد او لته پاره ای . قشاع ؛یقال ما علیه قشاع ؛ ای قزاع نیست نزد او لته پاره ای .(منتهی الارب ). قنبع؛ لته پاره ٔ دراز مانند کلاه دراز که کودکان پوشند. (منتهی الارب ). کماد؛ لته ٔ چرکین که گرم کرده بر عضو دردناک نهند و آن مفید ریح است . (منتهی الارب ). جمجم ؛ گیوه و آن پاافزاری است که زیر آن از لته و بالای آن ریسمان باشد، معرّب چمچم . (منتهی الارب ). لته ٔ حیض ؛ رکوی حیض ، کهنه ٔ بی نمازی ، کهنه ٔ پیش زنان ، خرقه ٔ حائض ، ثمله ، محیضه ، حیضة، معباءة. (منتهی الارب ). فرصة؛ لته یا پنبه پاره و جز آن که زن حائض اندام خود را بدان پاک سازد. (منتهی الارب ).
- لته به دهن نیامدن ؛ دستمال پیش دهن گرفتن در حالت افراط خنده چنانکه گویند اختیارش از خنده رفت و لته به دهن نیامد. (آنندراج ).
- مثل لته ٔ حیض ؛ سخت بی آبرو شده از دشنامهای شنوده و استخفافها.
- مثل لته ٔ حیض کردن کسی را ؛ او را دشنام های بسیار دادن . تمام عیوب وی را برشمردن .
|| پالیز خربزه و خیار. (آنندراج ). || تخته های مستطیلی است که در بعض نقاط گیلان بجای سفال استعمال میشود.
