مانند
لغت‌نامه دهخدا
مانند. [ ن َن ْ ] (ص ، اِ) مثل و شبیه و نظیر و شبه . (ناظم الاطباء). همانند. ماننده . همتا. شبیه . مشابه . مثل . مماثل . مشاکل . نِدّ. نَدید. نظیر. قِرن . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). این کلمه اگر پس از اسم (مشبه به ) آید بدون اضافه استعمال شود: سرومانند. واگر پیش از اسم آید بصورت اضافه استعمال گردد: روی یار مانند ماه است . (فرهنگ فارسی معین ) :
انگشت بر رویش مانند بلور است
پولاد بر گردن او همچون لاد است .
ای همچو پک پلید و چنو دیده ها برون
مانند آن کسی که مر او را کنی خبک .
کار دیوان وزارت بر آن جمله بود که کسی مانند آن یاد نداشت . (تاریخ بیهقی ). قوت پیغمبران معجزات آمد یعنی چیزها که خلق از آوردن مانند آن عاجز آیند. (تاریخ بیهقی ).
بر طاعت مطیع همی خندد
مانند نیستت بجز از مانی .
بباید دانست که غم و هم دو حال است بر خلاف یکدیگر از وجهی ، ومانند یکدیگر از وجهی . (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).
نه دولت است و چو دولت ندانمش مانند
نه ایزد است و چو ایزد ندانمش همتا.
که مانند آن بر خاطر اهل روزگار نتواند گذشت . (کلیله و دمنه ). و اگر نادانی این اشارت را که باز نموده شده است بر هزل حمل کند مانند کوری بود که احولی را سرزنش کند. (کلیله و دمنه ). چرا شد پدر هفت و مادر چهار
چگونه سه فرزند شد آشکار
چو این هر سه هم زین پدر مادرند
چرا نه بمانند یکدیگرند.
- در مانند ؛ مثلاً. در مثل . فی المثل . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا) :
صورت و وصف و عین درمانند
آن رحم این مشیمه آن فرزند.
|| ادات تشبیه است . (مقدمه ٔ برهان ص یه ). حرف تشبیه . (غیاث ). ماننده . بمانند. بماننده . (آنندراج ). چون . همچون . بسان . سان . بکردار. کردار. آسا. وار.گون . گونه . فش . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). این کلمه با متمم خود (مشبه به ) در جمله قید واقع شود :
اندام دشمنان تو از تیر ناوکی
مانند سوک خوشه ٔ جو باد آژده .
آن سگ ملعون برفت این سند را از خویشتن
تخم را مانند پاشنگ ایدرش بر جای ماند.
ز جیحون گذر کرد مانند باد
وزان آگهی شد بر کیقباد.
ز پشتش جهان پهلوان و ردان
بیایند مانند شیر ژیان .
بیامد به درگاه افراسیاب
جهان دیده مانند دریای آب .
فرامرز را دید مانند کوه
همه لشکر از جنگ گشته ستوه .
- بمانند ؛ شبیه . نظیر :
سیاوش چنان شد که اندر جهان
بمانند او کس نبود از مهان .
- مانند سنگ بستن ؛ کنایه از محکم بستن باشد. (فرهنگ رشیدی ) (آنندراج ).
|| از قبیل : پستانداران جانورانی هستند مانند سگ ، گربه و غیره . (فرهنگ فارسی معین ).
انگشت بر رویش مانند بلور است
پولاد بر گردن او همچون لاد است .
ابوطاهرخسروانی .
ای همچو پک پلید و چنو دیده ها برون
مانند آن کسی که مر او را کنی خبک .
دقیقی .
کار دیوان وزارت بر آن جمله بود که کسی مانند آن یاد نداشت . (تاریخ بیهقی ). قوت پیغمبران معجزات آمد یعنی چیزها که خلق از آوردن مانند آن عاجز آیند. (تاریخ بیهقی ).
بر طاعت مطیع همی خندد
مانند نیستت بجز از مانی .
ناصرخسرو.
بباید دانست که غم و هم دو حال است بر خلاف یکدیگر از وجهی ، ومانند یکدیگر از وجهی . (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).
نه دولت است و چو دولت ندانمش مانند
نه ایزد است و چو ایزد ندانمش همتا.
امیرمعزی .
که مانند آن بر خاطر اهل روزگار نتواند گذشت . (کلیله و دمنه ). و اگر نادانی این اشارت را که باز نموده شده است بر هزل حمل کند مانند کوری بود که احولی را سرزنش کند. (کلیله و دمنه ). چرا شد پدر هفت و مادر چهار
چگونه سه فرزند شد آشکار
چو این هر سه هم زین پدر مادرند
چرا نه بمانند یکدیگرند.
امیرخسرو (از آنندراج ).
- در مانند ؛ مثلاً. در مثل . فی المثل . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا) :
صورت و وصف و عین درمانند
آن رحم این مشیمه آن فرزند.
سنایی (یادداشت ایضاً).
|| ادات تشبیه است . (مقدمه ٔ برهان ص یه ). حرف تشبیه . (غیاث ). ماننده . بمانند. بماننده . (آنندراج ). چون . همچون . بسان . سان . بکردار. کردار. آسا. وار.گون . گونه . فش . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). این کلمه با متمم خود (مشبه به ) در جمله قید واقع شود :
اندام دشمنان تو از تیر ناوکی
مانند سوک خوشه ٔ جو باد آژده .
شاکر بخاری .
آن سگ ملعون برفت این سند را از خویشتن
تخم را مانند پاشنگ ایدرش بر جای ماند.
منجیک (یادداشت به خط مرحوم دهخدا).
ز جیحون گذر کرد مانند باد
وزان آگهی شد بر کیقباد.
فردوسی .
ز پشتش جهان پهلوان و ردان
بیایند مانند شیر ژیان .
فردوسی .
بیامد به درگاه افراسیاب
جهان دیده مانند دریای آب .
فردوسی .
فرامرز را دید مانند کوه
همه لشکر از جنگ گشته ستوه .
فردوسی .
- بمانند ؛ شبیه . نظیر :
سیاوش چنان شد که اندر جهان
بمانند او کس نبود از مهان .
فردوسی .
- مانند سنگ بستن ؛ کنایه از محکم بستن باشد. (فرهنگ رشیدی ) (آنندراج ).
|| از قبیل : پستانداران جانورانی هستند مانند سگ ، گربه و غیره . (فرهنگ فارسی معین ).
