مبهمات
لغت‌نامه دهخدا
مبهمات . [ م ُ هََ ] (ع ص ، اِ) معضلات سخت . (از ذیل اقرب الموارد). کارهای دشوار. امور پیچیده و مشکل . || (اصطلاح دستور زبان ) کلماتی را گویند که کسی یا چیزی را بطور ابهام و پوشیده نشان دهد. مانند: هر، کس ، اند، فلان ، بهمان . دستورهای متداول فارسی کنایات را بخشی از مبهمات دانند. مبهمات کلماتی را گویند که جانشین اسم شوند و حالات اسم بر آنها جاری خواهد بود. مبهمات مشهور عبارتند از:
هر کس :
همی گفت و هر کس که لهراسب شاه ...
هر که :
هر که ناموخت از گذشت روزگار.
هر یک :
روی هر یک چون دو هفته گرد ماه .
هیچکس :
هیچکس را مباش عاشق غاش .
همه :
چون کلاژه همه دزدند و رباینده چو خاد...
یکی :
یکی بنده ٔ خویش پنداشتش .
کس :
گذشتیم بر خاک بسیار کس .
این و آن :
یک روز صرف بستن دل شد به این و آن
روز دگر به کندن دل زین و آن گذشت .
علاوه بر اینها «اند»، «دیگری »، «هیچ »، «چند»، «یکچند»، «فلان »، «بهمان »، «یکدیگر» و جز اینها از مبهمات می باشند.
هر کس :
همی گفت و هر کس که لهراسب شاه ...
فردوسی .
هر که :
هر که ناموخت از گذشت روزگار.
رودکی .
هر یک :
روی هر یک چون دو هفته گرد ماه .
رودکی .
هیچکس :
هیچکس را مباش عاشق غاش .
رودکی .
همه :
چون کلاژه همه دزدند و رباینده چو خاد...
معروفی .
یکی :
یکی بنده ٔ خویش پنداشتش .
سعدی .
کس :
گذشتیم بر خاک بسیار کس .
سعدی .
این و آن :
یک روز صرف بستن دل شد به این و آن
روز دگر به کندن دل زین و آن گذشت .
کلیم .
علاوه بر اینها «اند»، «دیگری »، «هیچ »، «چند»، «یکچند»، «فلان »، «بهمان »، «یکدیگر» و جز اینها از مبهمات می باشند.
