مردافکن
لغت‌نامه دهخدا
مردافکن . [ م َ اَ ک َ ] (نف مرکب ) که مرد را به زمین افکند. که مرد را به خاک اندازد :
رایضان کرگان به زین آرند
گر چه توسن بوند و مردافکن .
|| پهلوان قوی پنجه ٔ دلیر که مردان را در نبرد شکست دهد :
تژاوم بود نام و مردافکنم
سر شیر جنگی ز تن برکنم .
پسندآمد و گفت اینت سپاه
سواران مردافکن و رزمخواه .
ز درگاه کاموس برخاست غو
که او بود مردافکن و پیشرو.
به لشکر چنین گفت قنطال روس
که مردافکنان را چه باک از عروس .
|| که مرد را سست کند و از پا درآورد :
بفکن سپر چو تیغ برآهخت
غره مشو به لابه ٔ مردافکنش .
لیکن این نیست روا کز تو همی خواهد
این تن کاهل بی حاصل مردافکن .
- می مردافکن ؛ باده ٔ قوی و گیرنده ، که می خواره را مست کند و از پا درآورد :
چنین که جام می لعل اوست مردافکن
در این زمانه کسی نیست مرد میدانش .
شراب تلخ می خواهم که مردافکن بود زورش
که تا لختی برآسایم ز دنیا و شر و شورش .
در شیشه ٔ گردون نیست کیفیت چشم او
کاین باده ٔ مردافکن مینای دگر دارد.
رایضان کرگان به زین آرند
گر چه توسن بوند و مردافکن .
فرخی (دیوان ص 324).
|| پهلوان قوی پنجه ٔ دلیر که مردان را در نبرد شکست دهد :
تژاوم بود نام و مردافکنم
سر شیر جنگی ز تن برکنم .
فردوسی .
پسندآمد و گفت اینت سپاه
سواران مردافکن و رزمخواه .
فردوسی .
ز درگاه کاموس برخاست غو
که او بود مردافکن و پیشرو.
فردوسی (شاهنامه ج 2 ص 821).
به لشکر چنین گفت قنطال روس
که مردافکنان را چه باک از عروس .
نظامی .
|| که مرد را سست کند و از پا درآورد :
بفکن سپر چو تیغ برآهخت
غره مشو به لابه ٔ مردافکنش .
ناصرخسرو.
لیکن این نیست روا کز تو همی خواهد
این تن کاهل بی حاصل مردافکن .
ناصرخسرو.
- می مردافکن ؛ باده ٔ قوی و گیرنده ، که می خواره را مست کند و از پا درآورد :
چنین که جام می لعل اوست مردافکن
در این زمانه کسی نیست مرد میدانش .
سلمان .
شراب تلخ می خواهم که مردافکن بود زورش
که تا لختی برآسایم ز دنیا و شر و شورش .
حافظ.
در شیشه ٔ گردون نیست کیفیت چشم او
کاین باده ٔ مردافکن مینای دگر دارد.
صائب (از آنندراج ).
