ترجمه مقاله

مستمند

لغت‌نامه دهخدا

مستمند. [ م ُ م َ ] (ص مرکب )غمین و اندوهناک . (جهانگیری ). صاحب غم و رنج و محنت و اندوه . چه مست به معنی غم و اندوه و مند به معنی صاحب و خداوند باشد. (برهان ). اندوهگین . غمگین . (غیاث ). مستومند. زار. ملول . پریشان . غمنده :
به چشم آمدش هوم خود با کمند
نوان بر لب آب بر مستمند.

فردوسی .


اگر مستمندند اگر شادمان
شدم درگمان از بد بدگمان .

فردوسی .


جز او را مدان کردگار بلند
کزو شادمانیم و زو مستمند.

فردوسی .


گرمستمند و با دل غمگینم
خیره مکن ملامت چندینم .

ناصرخسرو.


مست کردت آز دنیا لاجرم
چون شدی هشیار ماندی مستمند.

ناصرخسرو.


مهتر و کهتر و وضیع و شریف
از فلک مستمند و رنجورند.

انوری .


بر لب دریا نشینم دردمند
دائماً اندوهگین و مستمند.

عطار (منطق الطیر).


کمان ابروی ترکان به تیر غمزه ٔ جادو
گشاده بر دل عشاق مستمند کمین را.

سعدی .


- مستمند داشتن ؛ غصه دار کردن . قرین اندوه داشتن . غمگین کردن :
به یکسان نگردد سپهر بلند
گهی شاد دارد گهی مستمند.

فردوسی .


چنین است راز سپهر بلند
گهی شاد دارد گهی مستمند.

فردوسی .


الا ای برآورده چرخ بلند
چه داری به پیری مرا مستمند.

فردوسی .


- مستمند شدن ؛ غمگین شدن :
بدیشان چنین گفت کاین روز چند
ندیدم شما را شدم مستمند.

فردوسی .


چو بشنید بهرام رخ را بکند
ز مرگ پدر شد دلش مستمند.

فردوسی .


خداوند گاو و خر و گوسفند
ز شیران شده بددل و مستمند.

فردوسی .


- مستمند گشتن ؛ غمگین شدن :
الا ای دلارای سرو بلند
چه بودت که گشتی چنین مستمند.

فردوسی .


|| محتاج و نیازمند. (برهان ). حاجتمند. (غیاث ). بی نوا و تهیدست . (ناظم الاطباء). بی برگ :
چه جوئی از این تیره خاک نژند
که هم باز گرداندت مستمند.

فردوسی .


یکی را برآرد به چرخ بلند
یکی را به خاک افکند مستمند.

فردوسی .


ببخشای بر مردم مستمند
نیاز و دلت سوی درد و گزند.

فردوسی .


روان هست زندانی مستمند
تن او را چو زندان طبایع چو بند.

اسدی (گرشاسب نامه ص 99).


از آن قبل همه شب مستمند تو بد لیث
به های های همی خون ز دیدگان ریزد.

ابولیث طبری .


ای بت بادام چشم پسته دهان قندلب
در غم عشق تو چیست چاره ٔ من مستمند.

سوزنی .


گر نه من ِ مستمند دشمن خاقانیم
بهر چه گفتم تو دوست یار عزیز منی .

خاقانی .


ای کار برآور بلندان
نیکوکن کار مستمندان .

نظامی .


ترا مثل تو باید سربلندی
چه برخیزد ز چون من مستمندی ؟

نظامی .


نباشد پادشاهی را گزندی
زدن بر مستمندی ریشخندی .

نظامی .


به نزدیک مرد شهری آمد و چون غمناکی مستمند بنشست . (سندبادنامه ص 301).
مردانه پای درنه گر شیرمرد راهی
ورنه به گوشه ای رو گر مرد مستمندی .

عطار.


آتش سوزان نکند با سپند
آنچه کند دود دل مستمند .

سعدی (گلستان ).


کار درویش مستمند برآر
که ترا نیز کارها باشد.

سعدی (گلستان ).


قرب سلطان مبارک آن کس راست
که کند کار مستمندان راست .

اوحدی .


- خانه ٔ مستمندان ؛ منزلگاه بینوایان :
به روز جوانی به زندان شدی
بدین خانه ٔ مستمندان شدی .

فردوسی .


|| بدبخت و بی نصیب و دل شکسته . (ناظم الاطباء). || گله مند و شکوه ناک . (برهان ). شاکی . عارض .
ترجمه مقاله