معقد

معقد. [ م ُ ع َق ْ ق َ ] (ع ص ) گره بسته . گره دار. (ناظم الاطباء) (از منتهی الارب ) (از اقرب الموارد). || سخن پوشیده و دور. خلاف واضح . (منتهی الارب ) (آنندراج ). سخن پوشیده و دور و غامض . (ناظم الاطباء). کلام غامض . (اقرب الموارد). در بهار عجم نوشته که معقد عبارتی که تعقید داشته باشد و تعقید دو قسم است : لفظی و آن کلامی است که دلالت ظاهر ندارد بر معنی مقصود از جهت تقدیم یا تأخیر الفاظ یا سببی دیگر از حذف و امثال آن که موجب دشواری فهم معنی باشد. و معنوی ، و آن کلامی است که غیر ظاهر الدلاله باشد بر معنی مقصود از جهت عدم انتقال ذهن به سوی معنی مقصود متکلم بنا بر ذکر لوازم بعیده محتاج وسایط کثیره با وصف اخفای قرائن و این هر دو از عیوب فصاحت است . (آنندراج ) :
ز رشکت مهر تابان بس که در دل عقده ها دارد
معقد مطلعی از شعر خاقانی است پنداری .

محسن تأثیر (از آنندراج ).

|| عبارت از بیتی است که شاعر آن را بر شکل گرهی گوید و آن داخل در موشح باشد. (از کشاف اصطلاحات الفنون ). || غلیظشده . غلیظ. ستبر. بسته . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا) : پس فضل بر عادت آن شب از همه ٔ چیزها بخورد و زیربای معقد ساخته بودند همه به کار داشت . (چهارمقاله ). و رجوع به مُعقَد و تعقید شود. || پیچیده . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). تابیده . تافته . پرتاب . پرپیچ :
معنبر ذوائب معقد عقایص
مسلسل غدایر سجنجل ترائب .

حسن متکلم .