مقاربة

مقاربة. [ م ُ رَ ب َ ] (ع مص ) با کسی نزدیک شدن . (المصادر زوزنی ). نزدیک شدن به کسی . (تاج المصادر بیهقی ) (از اقرب الموارد). گام نزدیک گذاشتن . (منتهی الارب ) (آنندراج ). || پای برداشتن جهت آرامش . (منتهی الارب ) (آنندراج ). قارب المراءة؛ بلند کرد پای آن را جهت جماع . (ناظم الاطباء) (از محیط المحیط). || با کسی به فریب سخن نرم و شیرین گفتن . (منتهی الارب ) (آنندراج ). سخن نرم و شیرین گفتن . (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || آهنگ نمودن به سوی چیزی . (منتهی الارب ) (آنندراج ). قاربته فی البیع؛ آهنگ او کردم جهت خرید. (ناظم الاطباء). || میانه راه رفتن . (منتهی الارب ). قارب فی الامر؛ میانه روی کرد در آن کار. (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || قاربت الدلو؛ نزدیک به پری رسید آن دول . (ناظم الاطباء). || افعال مقاربة؛ کاد و اخوات آن است که اسم را مرفوع و خبر را منصوب سازند. (از اقرب الموارد) (از محیط المحیط). کاد و اخوات آن را گویند و تسمیه ٔ آنها به افعال مقاربه از باب تسمیه ٔ کل به بعض است وگرنه همه ٔ این افعال برای مقاربه نیست ، بلکه بعضی بر مقاربة یعنی نزدیکی وقوع فعل دلالت می کنند، مانند کاد، کرب ، اوشک و بعضی بر رجاء وقوع فعل دلالت دارد، مانند عسی ، حری ، اخلولق و بعضی بر شروع وقوع فعل دلالت می کنند، مانند جعل ، طفق ، اخذ، علق ، انشاء. این افعال مانند افعال ناقصه عمل کنند، یعنی اسم را مرفوع و خبر را منصوب سازند. و فرق آنها با افعال ناقصه در این است که همیشه خبر این افعال جمله ای است که با فعل مضارع شروع می شود، مانند کاد زید یقوم ، و عسی زید ان یقوم . خبر بعضی از این افعال ، نظیر: عسی و حری با «اَن » همراه است ، مانند عسی ربکم ان یرحمکم ، حری زید ان یقوم . از این افعال فقط ماضی صرف می شود بجز اوشک و کاد که مضارع نیز از آنها آمده است . (از شرح ابن عقیل بر الفیه ٔ ابن مالک ).