ممسک
لغت‌نامه دهخدا
ممسک . [م ُ س ِ ] (ع ص ) چنگ درزننده . (غیاث اللغات ) (آنندراج )(ناظم الاطباء). || بازدارنده از خروج . (غیاث اللغات ) (آنندراج ). آنکه خود را نگاه می دارد از خروج . || آنکه بازمی دارد خویشتن را از گفتن . (ناظم الاطباء). خاموش . || گیرنده . (یادداشت مرحوم دهخدا). بازگیرنده : مایفتح اﷲ للناس من رحمة فلاممسک لها (قرآن 2/35)؛ آنچه اﷲ بگشاید مردمان را از بخشایش ، بازگیرنده ای نیست آن را. (کشف الاسرار میبدی ج 8 ص 157). || زُفت و آزمند و بخیل و لئیم و طمعکار و تنگ دست و خسیس و دارای خست و کم خرج . (ناظم الاطباء). بخیل . (غیاث اللغات ) (آنندراج ) (مهذب الاسماء). سیاه کاسه . ژکور :
بسا ممسک که نعمت جمع آورد
که مرد و قحبه اش با دیگری خورد.
یکی را داد بخشش تا رساند
یکی را کرد ممسک تا ستاند.
گر رسدت دم بدم جبرئیل
نیست قضا ممسک وقدرت بخیل .
بدانست روزی پسر در کمین
که ممسک کجا کرد زر در زمین .
نه چون ممسکان دست بر زر گرفت
چو آزادگان بند از او برگرفت .
ممسک برای مال ، همه سال تنگدست
سعدی به روی خوب همه روز خرم است .
محک داند که زر چیست و گدا داند که ممسک کیست . (گلستان ). || (اِ) در مفردات مراد از آن اسطوخدوس و در مرکبات سوطیرا است . رجوع به اسطوخودوس در همین لغت نامه و سوطیرا در تذکره ٔ داود ضریر انطاکی ص 210 شود.
بسا ممسک که نعمت جمع آورد
که مرد و قحبه اش با دیگری خورد.
ناصرخسرو.
یکی را داد بخشش تا رساند
یکی را کرد ممسک تا ستاند.
نظامی .
گر رسدت دم بدم جبرئیل
نیست قضا ممسک وقدرت بخیل .
نظامی .
بدانست روزی پسر در کمین
که ممسک کجا کرد زر در زمین .
سعدی (بوستان ).
نه چون ممسکان دست بر زر گرفت
چو آزادگان بند از او برگرفت .
سعدی (بوستان ).
ممسک برای مال ، همه سال تنگدست
سعدی به روی خوب همه روز خرم است .
سعدی .
محک داند که زر چیست و گدا داند که ممسک کیست . (گلستان ). || (اِ) در مفردات مراد از آن اسطوخدوس و در مرکبات سوطیرا است . رجوع به اسطوخودوس در همین لغت نامه و سوطیرا در تذکره ٔ داود ضریر انطاکی ص 210 شود.
