مود

مود. (اِ) شاهین که عقاب باشد و آن پرنده ای است بزرگ و سیاه که پر او را بر تیر چسبانند. (برهان ). عقاب و آن پرنده ای است مشهور که پر او را بر تیر نصب نمایند و شاه پرندگان است چنانکه شیر بزرگ درندگان است و مود آشیانه بر کوههای بلند گیرد چنانکه الموت را که کمال ارتفاع داردبه این مناسبت خانه ٔ موت و آشیانه ٔ عقاب خوانده اند.ولیکن در «اله » اشتباه کرده اند و اله را عقاب گرفته اند و موت را آشیان تفسیر و ترجمه صحیح است ولی در معنی تقدیم و تأخیر یافته آنچه از اصل کتاب دساتیر معلوم می شود «مود» و «موت » در پارسی نام عقاب است و در فرهنگ دساتیر و برهان قاطع نیز به همین معنی است و«اله » و «الا» به معنی آشیانه است . در دساتیر آمده که چون کیومرث به پادشاهی رسید و بنی نوع انسان را از سایر مخلوقات برگزید جانوران را بر هفت بخش کرد... وپادشاهی پرندگان را به مود یعنی عقاب تفویض کرد. الحاصل مود و موت مرادفند و تاء و دال به یکدیگر تبدیل می یابند. (از انجمن آرا) (از آنندراج ) :
ماکیان را بودی مخلب و منقار ولی
صید را مخلب و منقار بباید چون مود.

حسینخان ملک الشعرا (از انجمن آرا).

اما ظاهراً (مود) مخفف «آمود» و «آموت » است و نوشته ٔ مؤلفان انجمن آرا و آنندراج که در نوشته های کهن «اله » و «الا» را به معنی آشیان و «موت » و «مود» را به معنی عقاب دانسته اند بر اساسی نیست و همان «آله » و «آلوه » به معنی عقاب و شاهین است و «الموت » نیز به نوشته ٔ ابن الاثیر در کامل و زکریابن محمد قزوینی در عجایب المخلوقات از «آلوه » به معنی عقاب و «آموت » به معنی آموزش ترکیب یافته است یعنی عقاب آموخته ، جایی که عقاب محل آبی را به پادشاهی نشان داده و آموخته است . پس «الموت » نیز بر خلاف نوشته ٔ مؤلفان انجمن آرا و آنندراج به معنی آشیانه ٔ عقاب نیست و تقدیم و تأخیری در معنی دو جزء الموت صورت نگرفته است . رجوع به عقاب و شاهین و نیز فرهنگ ایران باستان صص 296 - 305 و برهان قاطع ذیل ماده ٔ آله شود.