مکفوف
لغت‌نامه دهخدا
مکفوف . [ م َ ] (ع ص ) نابینا. (دهار). نابینا. ج ، مکافیف . (مهذب الاسماء) (منتهی الارب ) (آنندراج ). کور و نابینا. (ناظم الاطباء). نابیناکرده . بینای چشم پوشیده . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا) :
بینا و قوی چون زید این دیگر و آن باز
مکفوف همی زاید و معلول ز مادر.
مردی مکفوف و اهل خبر و حافظ قرآن و اخبار و ادعیه . (تاریخ بیهق ص 163).
- مکفوف داشتن ؛ کور کردن : اگر آز نبودی و دیده ٔ بصیرت آدمی را به حجاب آن از دیدن عواقب کارها مکفوف نداشتندی کس از جهانیان غم فردا نخوردی . (مرزبان نامه ).
|| بازایستاده و برگردیده . (ناظم الاطباء). || بازداشته . دور داشته . ممنوع . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا).
- مکفوف داشتن ؛ دورداشتن . بازداشتن : عین الکمال را از این دولت که عین کمال است مکفوف و نوایب زمان از این درگاه باجاه مصروف داراد. (لباب الالباب چ نفیسی ص 10).
|| پیراهن نوردیده . (غیاث ) (آنندراج ). بسته و نوردیده . (ناظم الاطباء). || (اصطلاح عروض ) رکنی از بحور عروض که هفتم ساکن آن رفته باشد. (منتهی الارب ). به اصطلاح عروض رکن هفت حرفی که حرف هفتم ساکن را از آخر اوانداخته باشند چون از مفاعیلن نون بیندازند مفاعیل ُبماند به ضم لام . (غیاث ) (آنندراج ). رکنی از بحور که هفتم ساکن آن رفته باشد چنانکه نون را از مفاعیلن وفاعلاتن ساقط کنند تا مَفاعیل ُ و فاعِلات ُ گردد. (ناظم الاطباء). رکنی که کَف ّ در آن داخل شده باشد. (از اقرب الموارد). چون از مفاعیلن نون بیندازی مفاعیل ُ بماند به ضم لام و مفاعیل ُ چون از مفاعیلن منشعب باشد آن را مکفوف خوانند یعنی حرفی از آن کم کرده اند. (المعجم چ دانشگاه ص 51).
بینا و قوی چون زید این دیگر و آن باز
مکفوف همی زاید و معلول ز مادر.
ناصرخسرو.
مردی مکفوف و اهل خبر و حافظ قرآن و اخبار و ادعیه . (تاریخ بیهق ص 163).
- مکفوف داشتن ؛ کور کردن : اگر آز نبودی و دیده ٔ بصیرت آدمی را به حجاب آن از دیدن عواقب کارها مکفوف نداشتندی کس از جهانیان غم فردا نخوردی . (مرزبان نامه ).
|| بازایستاده و برگردیده . (ناظم الاطباء). || بازداشته . دور داشته . ممنوع . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا).
- مکفوف داشتن ؛ دورداشتن . بازداشتن : عین الکمال را از این دولت که عین کمال است مکفوف و نوایب زمان از این درگاه باجاه مصروف داراد. (لباب الالباب چ نفیسی ص 10).
|| پیراهن نوردیده . (غیاث ) (آنندراج ). بسته و نوردیده . (ناظم الاطباء). || (اصطلاح عروض ) رکنی از بحور عروض که هفتم ساکن آن رفته باشد. (منتهی الارب ). به اصطلاح عروض رکن هفت حرفی که حرف هفتم ساکن را از آخر اوانداخته باشند چون از مفاعیلن نون بیندازند مفاعیل ُبماند به ضم لام . (غیاث ) (آنندراج ). رکنی از بحور که هفتم ساکن آن رفته باشد چنانکه نون را از مفاعیلن وفاعلاتن ساقط کنند تا مَفاعیل ُ و فاعِلات ُ گردد. (ناظم الاطباء). رکنی که کَف ّ در آن داخل شده باشد. (از اقرب الموارد). چون از مفاعیلن نون بیندازی مفاعیل ُ بماند به ضم لام و مفاعیل ُ چون از مفاعیلن منشعب باشد آن را مکفوف خوانند یعنی حرفی از آن کم کرده اند. (المعجم چ دانشگاه ص 51).
