نامردم
لغتنامه دهخدا
نامردم . [ م َ دُ ] (ص مرکب ) فرومایه . نااهل . مرادف ناکس . (آنندراج ). ناکس . (غیاث اللغات ). بی غیرت . ناکس . بی قدر. فرومایه . دون . پست فطرت . بدسرشت . (از ناظم الاطباء). بی مروت . نامرد. آنکه آئین مردی و مردمی نداند :
گرچه نامردم است آن ناکس
بشود هیچ از دلم ؟ برگس .
مظفر باش و گیتی دار و نهمت یاب و شادی کن
جهان خالی کن از نامردم بدگوهر سفله .
بلی مردم دور نامردمند
نه بر انجمن فتنه برانجمند.
قیاس کن که چه حالم بود در این ساعت
که در طویله ٔ نامردمم بباید ساخت .
نگویم مراعات مردم بکن
کرم پیش نامردمان کم بکن .
هرکه نامردم بود عذرش بنه
چون به چشمش درنیامد مردمی .
بزرگی بایدت در مردمی کوش
که دولت گرد نامردم نگردد.
گرچه نامردم است آن ناکس
بشود هیچ از دلم ؟ برگس .
رودکی .
مظفر باش و گیتی دار و نهمت یاب و شادی کن
جهان خالی کن از نامردم بدگوهر سفله .
فرخی .
بلی مردم دور نامردمند
نه بر انجمن فتنه برانجمند.
نظامی .
قیاس کن که چه حالم بود در این ساعت
که در طویله ٔ نامردمم بباید ساخت .
سعدی .
نگویم مراعات مردم بکن
کرم پیش نامردمان کم بکن .
سعدی .
هرکه نامردم بود عذرش بنه
چون به چشمش درنیامد مردمی .
سعدی .
بزرگی بایدت در مردمی کوش
که دولت گرد نامردم نگردد.
امیرخسرو (از آنندراج ).