هیدرژن
لغت‌نامه دهخدا
هیدرژن . [ رُ ژِ ] (فرانسوی ، اِ) (اصطلاح شیمی ) هیدروژن . ئیدروژن . عنصری است گازی شکل که به حالت آزاد در طبیعت بسیار کمیاب است ولی به حالت ترکیب بسیارفراوان مثلاً 15 وزن آب هیدرژن است . در بافت های گیاهی و جانوری و نفت ها و گازهای متصاعد از دهانه های آتشفشانی این عنصر به مقدار زیاد وجود دارد. هیدرژن چون در برابر هوای آزاد خیلی زود آتش میگیرد کیمیاگران آن را هوای سوزا مینامیدند و از اثر جوهر گوگرد بر آهن آن را به دست می آورند. وزن اتمی این عنصر یک و علامت شیمیایی آن H است . برای به دست آوردن هیدرژن معمولاً در آزمایشگاه اسید سولفوریک رقیق با اسید کلوریدریک را بر براده ٔ آهن یا براده ٔ روی اثر میدهند. ترکیب اسید سولفوریک رقیق با روی چنین است : رقیق و سرد
فلزات قلیایی از قبیل سدیم و پتاسیم نیز آب را به شدت تجزیه کرده و هیدرژن میدهند. در صنعت هیدرژن را از تجزیه ٔ الکتریکی آب به دست می آورند و معمولاً آب را بوسیله ٔ سود محرق هادی الکتریسیته میکنند و در اثر جریان مستقیم آب را تجزیه میکنند. عمل را میتوان با فرمول زیر خلاصه کرد:
هیدرژن از سبکترین گازها است و تقریباً 15 مرتبه از هوا سبکتر است به همین علت دانشمندان معتقدند که در اطراف خورشید و سایر کرات سنگین تر از زمین هیدرژن به مقدار زیاد وجود دارد. هیدرژن بی رنگ و بی بو و بی طعم است و در آب به مقدار کم حل میشود و قابلیت نفوذ آن از همه ٔ گازها بیشتر است . مهمترین خاصیت شیمیایی هیدرژن میل ترکیبی آن با اکسیژن است . و نتیجه ٔ ترکیب این دو آب است . دیگر از خواص هیدرژن خاصیت احیاکنندگی آن است مثلاً چنانچه گاز هیدرژن را از روی اکسید سیاه مس (CuO) که گرم شده باشد عبور دهند هیدرژن با اکسیژن ترکیب شده و مس آزاد میشود.
- هیدرژن سنگین ؛ گازی است که با علامت شیمیایی D آن را نمایش میدهند و بنام دوتریوم نیز خوانده میشود. این گاز به نسبت 2 درصد هیدرژن معمولی دارد و از سوختن آن آب سنگین به فرمول O D2 به دست می آید. (از فرهنگ فارسی معین ).
ی H2 + SO4Zn Zn + SO4H2
فلزات قلیایی از قبیل سدیم و پتاسیم نیز آب را به شدت تجزیه کرده و هیدرژن میدهند. در صنعت هیدرژن را از تجزیه ٔ الکتریکی آب به دست می آورند و معمولاً آب را بوسیله ٔ سود محرق هادی الکتریسیته میکنند و در اثر جریان مستقیم آب را تجزیه میکنند. عمل را میتوان با فرمول زیر خلاصه کرد:
ی O2 + ی 2H2 ی 2H2O
هیدرژن از سبکترین گازها است و تقریباً 15 مرتبه از هوا سبکتر است به همین علت دانشمندان معتقدند که در اطراف خورشید و سایر کرات سنگین تر از زمین هیدرژن به مقدار زیاد وجود دارد. هیدرژن بی رنگ و بی بو و بی طعم است و در آب به مقدار کم حل میشود و قابلیت نفوذ آن از همه ٔ گازها بیشتر است . مهمترین خاصیت شیمیایی هیدرژن میل ترکیبی آن با اکسیژن است . و نتیجه ٔ ترکیب این دو آب است . دیگر از خواص هیدرژن خاصیت احیاکنندگی آن است مثلاً چنانچه گاز هیدرژن را از روی اکسید سیاه مس (CuO) که گرم شده باشد عبور دهند هیدرژن با اکسیژن ترکیب شده و مس آزاد میشود.
- هیدرژن سنگین ؛ گازی است که با علامت شیمیایی D آن را نمایش میدهند و بنام دوتریوم نیز خوانده میشود. این گاز به نسبت 2 درصد هیدرژن معمولی دارد و از سوختن آن آب سنگین به فرمول O D2 به دست می آید. (از فرهنگ فارسی معین ).
