پرستیدن
لغت‌نامه دهخدا
پرستیدن . [ پ َ رَ دَ ] (مص ) (یک مصدر بیش ندارد، پرستیدم . پرست !) عبادت . عبادت کردن . اقراء. تقرء. (منتهی الارب ). نسک . تعبد : و [ صقلابیان ] همه آتش پرستند. (حدود العالم ).
بت پرستیدن به از مردم پرست
پندگیر و کاربند و گوش دار.
همه کسی صنما [ مر ] ترا پرستد و ما
از آتش دل آتش پرست شاماریم .
منطقی (از حاشیه ٔفرهنگ اسدی نخجوانی ).
ای آنکه ترا پیشه پرستیدن مخلوق
چون خویشتنی را چه بری بیش پرسته .
ز دین و پرستیدن اندر چه اند
همی بت پرستند اگر خود که اند.
ز روز گذر کردن اندیشه کن
پرستیدن دادگر پیشه کن .
نیا را همین بود آئین و کیش
پرستیدن ایزدی بود پیش .
بگفتا فروغی است این ایزدی
پرستید باید اگر بخردی .
که شاید بمشکوی زرّین ما
بداند پرستیدن دین ما.
اگر خدای پرستی تو خلق را مپرست
خدای دانی خلق خدای را مازار.
خواهند همی که همچو ایشان
من جز که خدای را پرستم .
و آفتاب را پرستید. (نوروزنامه ).
بجان تو که پرستیدن تو کیش من است
بکیش عشق پرستش رواست جانان را.
شکم بنده کمتر پرستد خدای .
|| خدمت . خدمت کردن :
کسانی که اندر شبستان بدند
هشیوار و مهترپرستان بدند.
تن خویش یک چند بیمار کرد
پرستیدن پادشه خوار کرد.
چنین یافت پاسخ ز مرد گناه
که هر کس که گوید پرستم دو شاه .
خنک شهر ایران که تخت ترا
پرستند و بیدار بخت ترا.
وز آن پس سوی زابلستان شود
بر آئین خسروپرستان شود.
نیاکان ما را پرستیده اید
بسی شور و تلخ جهان دیده اید.
بدان تا تو با بزم باشی و سور
مگرد از پرستیدن شاه دور.
ز کهتر پرستیدن و خوش خوئیست
ز مهتر نوازیدن و نیکوئیست .
|| خم شدن به رسم تعظیم .نماز بردن :
من که معروف شدستم به پرستیدن او
بپرستیدن هر کس نکنم پشت دو تاه .
شاه محمود که شاهان زبردست کنند
هر زمانی بپرستیدن او پشت دو تاه .
|| ورزیدن :
جهان چون بر او برنماند ای پسر
تو نیز آز مپرست و انده مخور.
|| دوست گرفتن . دوست داشتن :
دگر گفت کانرا تو دانا مخوان
که تن را پرستد بجای روان .
دلش را پرست ار خرد را پرستی
کفش را ستا گر سخا را ستائی .
- پرستیدن فرمان ؛قبول طاعت کردن . اظهار اطاعت کردن :
بزنهار پیش آی و فرمان پرست
که تا پیش شاهت برم بسته دست .
بت پرستیدن به از مردم پرست
پندگیر و کاربند و گوش دار.
ابوسلیک گرگانی .
همه کسی صنما [ مر ] ترا پرستد و ما
از آتش دل آتش پرست شاماریم .
منطقی (از حاشیه ٔفرهنگ اسدی نخجوانی ).
ای آنکه ترا پیشه پرستیدن مخلوق
چون خویشتنی را چه بری بیش پرسته .
کسائی .
ز دین و پرستیدن اندر چه اند
همی بت پرستند اگر خود که اند.
فردوسی .
ز روز گذر کردن اندیشه کن
پرستیدن دادگر پیشه کن .
فردوسی .
نیا را همین بود آئین و کیش
پرستیدن ایزدی بود پیش .
فردوسی .
بگفتا فروغی است این ایزدی
پرستید باید اگر بخردی .
فردوسی .
که شاید بمشکوی زرّین ما
بداند پرستیدن دین ما.
فردوسی .
اگر خدای پرستی تو خلق را مپرست
خدای دانی خلق خدای را مازار.
ناصرخسرو.
خواهند همی که همچو ایشان
من جز که خدای را پرستم .
ناصرخسرو.
و آفتاب را پرستید. (نوروزنامه ).
بجان تو که پرستیدن تو کیش من است
بکیش عشق پرستش رواست جانان را.
ادیب صابر.
شکم بنده کمتر پرستد خدای .
سعدی .
|| خدمت . خدمت کردن :
کسانی که اندر شبستان بدند
هشیوار و مهترپرستان بدند.
فردوسی .
تن خویش یک چند بیمار کرد
پرستیدن پادشه خوار کرد.
فردوسی .
چنین یافت پاسخ ز مرد گناه
که هر کس که گوید پرستم دو شاه .
فردوسی .
خنک شهر ایران که تخت ترا
پرستند و بیدار بخت ترا.
فردوسی .
وز آن پس سوی زابلستان شود
بر آئین خسروپرستان شود.
فردوسی .
نیاکان ما را پرستیده اید
بسی شور و تلخ جهان دیده اید.
فردوسی .
بدان تا تو با بزم باشی و سور
مگرد از پرستیدن شاه دور.
اسدی .
ز کهتر پرستیدن و خوش خوئیست
ز مهتر نوازیدن و نیکوئیست .
اسدی .
|| خم شدن به رسم تعظیم .نماز بردن :
من که معروف شدستم به پرستیدن او
بپرستیدن هر کس نکنم پشت دو تاه .
فرخی .
شاه محمود که شاهان زبردست کنند
هر زمانی بپرستیدن او پشت دو تاه .
فرخی .
|| ورزیدن :
جهان چون بر او برنماند ای پسر
تو نیز آز مپرست و انده مخور.
فردوسی .
|| دوست گرفتن . دوست داشتن :
دگر گفت کانرا تو دانا مخوان
که تن را پرستد بجای روان .
فردوسی .
دلش را پرست ار خرد را پرستی
کفش را ستا گر سخا را ستائی .
فرخی .
- پرستیدن فرمان ؛قبول طاعت کردن . اظهار اطاعت کردن :
بزنهار پیش آی و فرمان پرست
که تا پیش شاهت برم بسته دست .
فردوسی .
